Suy giảm chất lượng, trữ lượng nước
Thành phố Hà Nội được đánh giá là địa phương có nguồn tài nguyên nước phong phú, với 104 hồ thủy lợi, 105 tuyến sông, kênh với chiều dài hơn 799km được cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ theo quy định. Những năm gần đây, vào mùa kiệt, mực nước trên sông Hồng liên tục hạ thấp, ảnh hưởng đến việc cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt. Thực tế cho thấy, thành phố còn hơn 8.000ha đất sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào nguồn nước bổ sung từ các hồ thủy điện; một số khu vực ở các huyện: Quốc Oai, Phúc Thọ, Mê Linh thường xuyên thiếu nước, phải chuyển đổi sang cây trồng cạn. Trong khi đó, các sông nội đô như sông Nhuệ, sông Tô Lịch, sông Lừ, sông Sét, sông Kim Ngưu bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nghiêm trọng.
Phó Giám đốc phụ trách Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Mai Trọng Thái cho biết, thực trạng nêu trên có nhiều nguyên nhân, bao gồm: tác động của biến đổi khí hậu, thay đổi chế độ dòng chảy; sự phụ thuộc vào nguồn nước sản sinh từ bên ngoài lãnh thổ; thoái hóa rừng làm giảm khả năng giữ nước… Trong khi đó, ý thức chấp hành pháp luật về tài nguyên nước của các tổ chức, cá nhân chưa cao, hầu hết người dân cho rằng, nước là nguồn tài nguyên vô tận dẫn đến nguy cơ suy kiệt nguồn nước nghiêm trọng.
Mặt khác, theo Phó Chủ tịch UBND huyện Quốc Oai Phạm Quang Tuấn, gia tăng dân số khiến nhu cầu sử dụng nước phục vụ dân sinh và sản xuất, kinh doanh ngày càng cao, trong khi tình trạng ô nhiễm nguồn nước chưa được giải quyết triệt để. Do đó, để bảo đảm an ninh nguồn nước, điều đầu tiên là phải nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn nước.
Bảo đảm an ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt
Xây dựng nhiều giải pháp
Để góp phần quản lý bền vững tài nguyên nước và thực hiện Kết luận số 36-KL/TƯ ngày 23/6/2022 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, thành phố Hà Nội đã giao các Sở, ngành, địa phương xây dựng chương trình đánh giá thực trạng việc thực thi các quy định pháp luật về an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước.
Theo Kết luận, thành phố đề ra mục tiêu đến năm 2025 có 100% hộ dân ở thành thị và 85 - 90% hộ dân ở nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn; giải quyết cơ bản tình trạng thiếu nước sản xuất... Đến năm 2030, thành phố phấn đấu cân đối đủ nguồn nước phục vụ dân sinh và phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời khắc phục tình trạng suy thoái, ô nhiễm nguồn nước tại lưu vực sông Tô Lịch, sông Lừ, sông Sét, sông Kim Ngưu, sông Nhuệ, sông Cầu Bây, sông Đáy. Đến năm 2045, chủ động được nguồn nước phát triển kinh tế - xã hội, kiểm soát và khắc phục tình trạng suy thoái, ô nhiễm nguồn nước tại các lưu vực sông; hoàn thiện chính sách về nước một cách đồng bộ...
Để đạt được các mục tiêu này, ông Mai Trọng Thái thông tin, thành phố sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước. Đồng thời, xây dựng và thực hiện cơ chế khuyến khích người dân sử dụng nước tiết kiệm, nâng cao hiệu quả sử dụng nước, tái sử dụng nước, bảo vệ môi trường nước.
Cùng với việc kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải, phục hồi các dòng sông, nguồn nước bị suy thoái, ô nhiễm nghiêm trọng, tăng cường quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi... Hà Nội sẽ quản lý và kiểm soát chặt việc thu gom, xử lý nước thải, đặc biệt đối với các loại hình sản xuất công nghiệp có nguy cơ gây ô nhiễm và tăng tỷ lệ tái sử dụng nước thải sau xử lý. Chủ động mở rộng hợp tác với các tỉnh, thành phố trong vùng, chung các lưu vực sông để chia sẻ kinh nghiệm, chính sách bảo đảm an ninh nguồn nước, hướng tới phát triển bền vững…
Nhằm nâng cao chất lượng công tác quy hoạch thủy lợi, tài nguyên nước và điều tra cơ bản, đánh giá trữ lượng nguồn nước của Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, thành phố giao các Sở, ngành điều tra, khoanh định các khu vực hạn chế khai thác nước dưới đất; xây dựng, ban hành danh mục nguồn nước nội tỉnh; điều tra cơ bản tài nguyên nước; ban hành danh mục ao hồ không được san lấp trên địa bàn thành phố…
Trong khi đó, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương chia sẻ, cùng với việc tham mưu thành phố tổ chức lại sản xuất nông nghiệp bảo đảm phù hợp với điều kiện nguồn nước ở từng vùng, địa phương, ngành nông nghiệp Thủ đô sẽ đẩy mạnh chuyển đổi sản xuất, cơ cấu lại thời vụ, giống cây trồng, vật nuôi cho phù hợp. Hơn nữa, Sở sẽ đề xuất giải pháp đầu tư xây dựng công trình trữ nước để hạn chế ảnh hưởng của lũ rừng ngang trên lưu vực sông Tích, sông Bùi vào mùa mưa, bổ sung lượng nước cấp cho sản xuất, sinh hoạt vào mùa khô...