Phát biểu đề dẫn hội thảo, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Đỗ Ngọc An nêu rõ, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại cả về kinh tế và xã hội là một trong ba đột phá chiến lược do Đại hội lần thứ XI, XII đề ra và được Đại hội XIII của Đảng tiếp tục bổ sung, hoàn thiện. Để thực hiện được đột phá chiến lược này, Đảng đã xác định cần tập trung ưu tiên hoàn thiện đồng bộ, có chất lượng và tổ chức thực hiện tốt hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách để huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển.
Nghị quyết 13-NQ/TW khóa XI đưa ra định hướng về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ đến năm 2020, bao gồm cả hạ tầng giao thông, giáo dục và đào tạo, y tế. Để thể chế hóa đường lối của Đảng, ngày 18/6/2020, Quốc hội ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; trong đó quy định về công tác quản lý nhà nước, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong 5 lĩnh vực gồm: giao thông vận tải; điện; thủy lợi, nước sạch; y tế - giáo dục và hạ tầng công nghệ thông tin. Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định, thông tư để hoàn thiện khung pháp lý triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Theo ông Đỗ Ngọc An, trong những năm qua, việc triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP đã đạt được những kết quả nhất định, góp phần hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng của đất nước. Bên cạnh các nguồn vốn đầu tư truyền thống bao gồm ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ, ODA, vốn đầu tư từ khu vực ngoài nhà nước thông qua cơ chế PPP đã góp phần thay đổi hình ảnh của các địa phương, cải thiện đáng kể hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, đô thị, năng lượng. Hàng nghìn tỷ đồng vốn từ nhân đã được huy động để xây dựng quốc lộ, đường cao tốc, nhà máy điện và nhiều dự án góp khác góp phần phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Quang cảnh hội thảo “Thúc đẩy đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) trong phát triển hạ tầng một số lĩnh vực kinh tế - xã hội của Việt Nam”
Tuy nhiên, việc triển khai các dự án phát triển hạ tầng xã hội theo phương thức đối tác công tư ở Việt Nam còn gặp nhiều vướng mắc, chưa được xử lý triệt để, ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường đầu tư PPP nói chung và việc triển khai các dự án PPP mới. Số lượng các dự án mới được triển khai theo quy định của Luật PPP vẫn còn hạn chế, đa phần đều là các dự án chuyển tiếp, chủ yếu tập trung trong lĩnh vực giao thông, ít được triển khai trong các lĩnh vực khác. Điều này cho thấy, nguồn lực đầu tư công chưa thực sự phát huy được vai trò dẫn dắt, làm “vốn mồi” để thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng.
Tại hội thảo, ông Donald Lambert, Giám đốc phụ trách khu vực tư nhân của ADB tại Việt Nam cho rằng, trong thời gian vừa qua, Việt Nam đã có nhiều thành tựu về quản lý, giáo dục, đào tạo, phòng chống dịch Covid-19 và nhiều thành tựu khác. Trong đầu tư, ở Việt Nam phần lớn sử dụng nguồn vốn công cho đầu tư hạ tầng do dó cần tái tư duy cho việc này.
Đại diện ADB nhấn mạnh một số lợi ích của PPP như: là công cụ bền vững, là hình thức hiệu quả để thu hút nguồn vốn cho đầu tư hạ tầng; tận dụng thế mạnh công nghệ, quản lý, vận hành tốt của nhà đầu tư quốc tế; chuyển giao rủi ro cho công ty tư nhân… Nhấn mạnh các điển quan trọng để triển khai PPP như khung chính sách, nâng cao năng lực, nghĩa vụ nợ dự phòng, ông Donald Lambert cho biết, ADB rất quan tâm đến vấn đề PPP; mong muốn chia sẻ kinh nghiệm về thành công tại các quốc gia, qua đó thúc đẩy phương thức PPP tại Việt Nam.
Tại phiên toàn thể của hội thảo, các đại diện từ Bộ, ngành, ngân hàng, tổ chức quốc tế tập trung trao đổi về tình hình thực hiện đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, thực trạng và giải pháp; đánh giá khách quan về những kết quả đạt được trong triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư tại Việt Nam. Phân tích những khó khăn, hạn chế trong thực hiện triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư như: số lượng các dự án mới còn hạn chế; lĩnh vực đầu tư PPP mới chỉ tập trung trong lĩnh vực giao thông; nguồn vốn ngân sách chưa thực sự phát huy được vai trò dẫn dắt thu hút các nguồn lực khác; cơ chế bảo đảm đầu tư còn nhiều bất cập.
Nguyên nhân của các hạn chế, khó khăn cũng đã được phân tích như: công tác tuyên truyền, hướng dẫn còn thiếu hiệu quả; nhiều dự án được lựa chọn áp dụng PPP chưa khả thi; Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư chưa quy định một số lĩnh vực như văn hóa, thể thao, du lịch; chưa có quy định về cơ chế hiện thực hóa cam kết của phía Nhà nước đối với các bảo lãnh trong hợp đồng PPP…
Các đại biểu đã trao đổi, đề xuất những giải pháp xây dựng môi trường thu hút đầu tư theo phương thức đối tác công tư tin cậy, bền vững; thảo luận về những vướng mắc trong cơ chế tài chính đối với dự án PPP; kỳ vọng của nhà đầu tư quốc tế đối với phương thức PPP. Đồng thời đưa ra các giải pháp thúc đẩy đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong các ngành, lĩnh vực như y tế, giao thông; kinh nghiệm triển khai các dự án PPP trong các lĩnh vực kết cấu hạ tầng và xã hội tại địa phương…
Hội thảo còn có phiên thảo luận bàn tròn sâu 2 chuyên đề: “Giải pháp thúc đẩy PPP trong phát triển một số lĩnh vực xã hội và cung cấp dịch vụ sự nghiệp công” và “Giải pháp thúc đẩy PPP trong lĩnh vực giao thông, năng lượng, xử lý rác thải, nước thải, cấp nước”.