Ngày 30/7, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị tham vấn “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 – 2035”. Đề án nhằm nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất trồng trọt, đảm bảo phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp và đóng góp cho Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung nhấn mạnh tính cấp bách của vấn đề. Theo số liệu kiểm kê khí nhà kính năm 2020 do Viện Môi trường – Nông nghiệp tính toán, tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đạt khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương, tăng gần gấp đôi so với năm 2010.
Trong đó, lĩnh vực nông nghiệp chiếm khoảng 116,51 triệu tấn CO₂, riêng trồng trọt chiếm khoảng 80% tổng phát thải của ngành nông nghiệp, chủ yếu là phát thải khí metan từ sản xuất lúa nước do tập quán canh tác ngập nước liên tục, sử dụng phân bón chưa hiệu quả và chưa có phương án xử lý rơm rạ sau thu hoạch hiệu quả. Các thực hành canh tác cũ sẽ không chỉ ảnh hưởng xấu tới môi trường mà sản xuất nông sản của Việt Nam sẽ gặp nhiều rào cản từ thị trường quốc tế khi những yêu cầu về giảm phát thải, chứng nhận bền vững và truy xuất dấu vết carbon ngày càng khắt khe.
Trồng trọt là ngành có tiềm năng rất lớn trong việc giảm phát thải. (Ảnh minh họa)
Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, thực tế này đặt ra yêu cầu cấp bách phải chuyển đổi mô hình sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, bền vững, thích ứng linh hoạt với biến đổi khí hậu. Trồng trọt không chỉ là lĩnh vực có lượng phát thải khí nhà kính lớn mà còn là ngành có tiềm năng rất lớn trong việc giảm phát thải.
Nếu được định hướng đúng đắn, triển khai bài bản và áp dụng các giải pháp kỹ thuật phù hợp vừa hiệu quả về chi phí vừa có khả năng nhân rộng thì việc giảm phát thải trong ngành trồng trọt hoàn toàn có thể thực hiện ở quy mô quốc gia cũng như tại từng nông hộ.
Nhằm hướng tới nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên và có khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 – 2030”. Đây là đề án mang tính định hướng tổng thể và toàn diện cho ngành sản xuất trồng trọt nhằm giảm phát thải khí nhà kính tại Việt Nam.
Theo bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, mục tiêu chung của đề án là triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng biến đổi khí hậu, nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân và phát triển bền vững. Qua đó, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng trồng trọt, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, từng bước hình thành nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, có khả năng chống chịu tốt trước tác động của biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam trong NDC.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương chia sẻ, đề án đặt ra mục tiêu đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm 30% tổng lượng phát thải khí metan, giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với năm 2020.
Đề án cũng đặt ra mục tiêu tổ chức triển khai ít nhất 15 mô hình sản xuất giảm phát thải tại các vùng sinh thái; thí điểm ít nhất 5 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon đáp ứng được yêu cầu của các tổ chức quốc tế. Đồng thời, xây dựng và ban hành ít nhất 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải áp dụng cho 5 cây trồng chủ lực. Hình thành cơ sở dữ liệu phát thải trong trồng trọt theo cây trồng, vùng sinh thái kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia.
Bên cạnh đó, đề án dự kiến tổ chức đào tạo, tập huấn về kỹ thuật, chính sách, nhận thức chung và công cụ đo phát thải cho tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật cơ sở, khuyến nông, nông dân, doanh nghiệp trên toàn quốc.
Tác động kinh tế, môi trường và xã hội của đề án được đánh giá cụ thể. Theo đó, áp dụng các kỹ thuật như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), quản lý phân bón hợp lý, sử dụng vật tư có nguồn gốc sinh học giúp giảm chi phí đầu vào 5 – 15% so với canh tác thông thường.
Việc sản xuất nông sản theo hướng giảm phát thải, có truy xuất nguồn gốc carbon, chứng nhận môi trường sẽ giúp tiếp cận những thị trường có giá trị cao như: EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ... với giá bán tăng từ 10 – 25% so với sản phẩm thông thường…
Tại hội nghị, các chuyên gia, nhà khoa học và đại diện doanh nghiệp đã thảo luận, đề xuất những nhóm giải pháp then chốt như: hoàn thiện cơ chế chính sách đủ mạnh để khuyến khích người dân và doanh nghiệp tham gia; áp dụng các gói kỹ thuật canh tác tiên tiến, thông minh; xây dựng hệ thống đo đếm, báo cáo, thẩm định (MRV) minh bạch, hiệu quả.
Việc sớm hoàn thiện và triển khai đề án được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ, giúp ngành trồng trọt Việt Nam không chỉ thực hiện trách nhiệm với môi trường mà còn hướng tới một nền nông nghiệp xanh, cạnh tranh; từ đó, góp phần quan trọng vào mục tiêu Net Zero của quốc gia vào năm 2050.