Cụ thể, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đã có văn bản số 866/XNK-XXHH gửi Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng bảng kê thu mua nguyên liệu trong hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O).
Theo văn bản, đối với nguyên liệu thu mua trong nước không có hóa đơn giá trị gia tăng, thương nhân có thể sử dụng bảng kê khai hàng hóa xuất khẩu đạt tiêu chí “WO” (Wholly Obtained – có xuất xứ thuần túy) theo mẫu quy định tại phụ lục II ban hành kèm theo Thông tư số 44/2023/TT-BCT của Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 05/2018/TT-BCT ngày 3/4/2018 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định về xuất xứ hàng hóa. Bảng kê này do thương nhân tự kê khai, không yêu cầu xác nhận của chính quyền địa phương.
Theo Bộ Công Thương, theo quy định tại điều 15 Nghị định số 31/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa, hồ sơ đề nghị cấp C/O không bắt buộc có giấy xác nhận của địa phương. Tuy nhiên, trong trường hợp cần thiết, cơ quan cấp C/O có thể kiểm tra thực tế tại cơ sở sản xuất hoặc yêu cầu doanh nghiệp bổ sung một số chứng từ khác như: hóa đơn, tờ khai hải quan, hợp đồng mua bán hoặc biên bản xác nhận của hiệp hội ngành hàng, hợp tác xã, tổ hợp tác… nhằm chứng minh nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu.
Ảnh minh họa
Trước đó, ngày 24/6/2025, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) có công văn số 63/CV-VPSA gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan kiến nghị tháo gỡ vướng mắc trong việc xác nhận bảng kê thu mua nguyên liệu không có hóa đơn phục vụ cho việc cấp C/O.
Theo VPSA, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu đang gặp khó khăn khi chính quyền địa phương tại một số địa phương từ chối xác nhận bảng kê với các lý do như: nghi ngờ tính xác thực của nguồn nguyên liệu; lo ngại về khả năng giả mạo; khó khăn do biến động hành chính hoặc thiếu thông tin xác minh từ phía người dân.
Hiệp hội cho rằng những lý do này chưa thực sự phù hợp với đặc thù của ngành hàng nông sản, nơi hoạt động thu mua chủ yếu diễn ra giữa doanh nghiệp và nông hộ nhỏ lẻ – những đối tượng không phát hành hóa đơn. Điều này gây cản trở lớn cho quá trình xin cấp C/O, ảnh hưởng đến năng lực xuất khẩu của toàn ngành.
VPSA đã kiến nghị Bộ Công Thương ban hành hướng dẫn thống nhất, phù hợp với thực tiễn sản xuất, đồng thời đề xuất cân nhắc bãi bỏ quy định về bảng kê đối với một số sản phẩm nông sản chủ lực như hồ tiêu, cà phê, dừa… Trong ngắn hạn, Hiệp hội cũng đề nghị cho phép áp dụng những giải pháp linh hoạt như xác minh thực địa hoặc sử dụng biên bản xác nhận từ các tổ chức ngành hàng, hợp tác xã, tổ hợp tác trong trường hợp địa phương không hỗ trợ xác nhận.
Việc Bộ Công Thương ban hành hướng dẫn cụ thể, rõ ràng đã tháo gỡ kịp thời nút thắt thực tiễn, tạo hành lang pháp lý minh bạch và thông thoáng hơn cho doanh nghiệp trong việc hoàn thiện hồ sơ xuất xứ. Cơ chế linh hoạt, không bắt buộc xác nhận của địa phương, đồng thời cho phép sử dụng các xác nhận thay thế trong trường hợp đặc biệt được kỳ vọng sẽ giảm tải thủ tục hành chính và thúc đẩy hoạt động xuất khẩu những mặt hàng nông sản chủ lực.