Theo ông Lê Minh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, đại dịch Covid-19 đã vượt quá mức độ của một cuộc khủng hoảng truyền thống. Gần 2 năm qua, cuộc khủng hoảng này đã gây ra nhiều khó khăn, thách thức cho hoạt động biểu diễn nghệ thuật: nhiều đơn vị nghệ thuật, nghệ sĩ không thể cho ra mắt công chúng những tác phẩm nghệ thuật theo cách thức truyền thống; các chương trình biểu diễn, liên hoan, sự kiện văn hóa - nghệ thuật… bị tạm dừng hoặc hủy bỏ; nhiều chuyên gia, nhà sáng tạo hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, các nghệ sĩ, diễn viên... bị cắt giảm lương/thù lao…
Ông Lê Minh Tuấn cho biết, những khó khăn trên đã tác động tiêu cực đến khả năng sáng tạo, khả năng duy trì chuyên môn, nghiệp vụ và tình yêu nghề, nhất là đối với lực lượng nghệ sĩ đang tham gia giữ gìn, bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật truyền thống.
Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian trầm lắng, ngành nghệ thuật biểu diễn đã có những thay đổi tích cực để phù hợp với tình hình. Nhiều nhà hát đã tổ chức các chương trình nghệ thuật trực tuyến. Đặc biệt, chuỗi chương trình nghệ thuật online “Kết nối yêu thương, vượt qua đại dịch” do Cục Nghệ thuật biểu diễn chỉ đạo đã thu hút tới 12 đơn vị nghệ thuật Trung ương và nhận được những phản hồi tích cực từ phía khán giả.
Nhiều chương trình nghệ thuật online giúp lĩnh vực nghệ thuật duy trì, phục hồi trong đại dịch
Để tiếp tục vượt qua khó khăn, Cục Nghệ thuật biểu diễn đã đề ra một số giải pháp, trong đó có đổi mới tư duy, cách tiếp cận trong sáng tác, biểu diễn của các đơn vị nghệ thuật, nhất là các đơn vị nghệ thuật truyền thống. Trong đó tập trung vào các chương trình, tiết mục nghệ thuật đặc sắc, tiêu biểu giới thiệu đến khán giả trên các nền tảng trực tuyến như youtube, mạng xã hội…
Khuyến khích các đơn vị nghệ thuật chuyển đổi phương thức tiếp cận khán giả, nhất là khán giả trẻ. Tích cực huy động các nguồn lực xã hội tham gia tài trợ cho dự án, chương trình nghệ thuật truyền thống, qua đó tạo điều kiện xây dựng các chương trình vở diễn có chất lượng nghệ thuật tốt phục vụ nhân dân.
Ở lĩnh vực di sản văn hóa, các hoạt động tham quan trực tiếp tại các bảo tàng, di tích trong hai năm qua cũng rất trầm lắng. Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa Lê Thị Thu Hiền cho biết, nhiều bảo tàng, di tích hoạt động theo cơ chế tự chủ không có nguồn thu. Một số bảo tàng được phép mở cửa gián đoạn nhưng số lượng khách giảm 85 - 90%. Khối bảo tàng ngoài công lập tại các tỉnh, thành phố phải thực hiện Chỉ thị số 15 và Chỉ thị số 16 về cách ly xã hội đều phải đóng cửa, không đón khách tham quan. Đối với những bảo tàng ngoài công lập ở các tỉnh, thành phố không phải thực hiện giãn cách xã hội, cũng cơ bản đóng cửa vì không có khách du lịch.
Theo bà Lê Thị Thu Hiền, thời gian tới, ngành di sản văn hóa cần tiếp tục chủ động triển khai các giải pháp nhằm tăng cường hoạt động trưng bày, giới thiệu di sản văn hóa trên hình thức trực tuyến; cần đẩy mạnh hoạt động quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng; tăng cường hoạt động giáo dục trải nghiệm, miễn phí tham quan... Tăng cường ứng dụng công nghệ trong công tác chuyển đổi số, số hóa thông tin tư liệu về hiện vật, nội dung trưng bày của bảo tàng, di tích làm cơ sở triển khai các hoạt động trưng bày, giới thiệu, giáo dục, truyền thông trên không gian số trong thời gian tới.
Trước thực trạng trên, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho rằng, giữa những khó khăn, toàn ngành cùng nhau nhìn lại, tiếp cận theo hướng tích cực, quyết liệt hơn để tháo gỡ trong thời gian tới. Với quyết tâm cao độ, toàn ngành đã xây dựng kế hoạch, chương trình hành động cho năm 2021 và 5 năm tới với chất lượng, tính khả thi cao. Trong đó, việc chuyển hướng kết hợp công nghệ trong lĩnh vực nghệ thuật, thể thao cũng góp phần cùng Đảng, Nhà nước trong phòng chống dịch bệnh. Các chương trình nghệ thuật online, nhà hát truyền hình không chỉ giúp thỏa mãn đam mê của các nghệ sĩ mà còn như một liều “vaccine tinh thần”, tiếp thêm sức mạnh cho nhân dân vượt qua đại dịch.