Mặc dù là nguồn năng lượng xanh nhưng điện mặt trời và điện gió có tính không ổn định, không liên tục giữa các thời điểm trong ngày và giữa các tháng trong năm. Tại Việt Nam, việc tích hợp nguồn năng lượng tái tạo vào hệ thống điện ngày càng tăng nhanh đã đặt ra những thách thức mới trong việc vận hành ổn định, an toàn.
Với các chủ đầu tư nguồn điện mặt trời, việc phải giảm phát do nghẽn lưới, nhu cầu phụ tải thấp đã giảm hiệu quả kinh doanh đáng kể. Điều này đòi hỏi cần phải đầu tư công nghệ nhằm tăng tính linh hoạt, ổn định điện áp, dự phòng vận hành, tăng nhu cầu chuyển dịch đỉnh – đáy của phụ tải. Do đó, hệ thống lưu trữ năng lượng về lâu dài không thể thiếu trong hệ thống điện tích hợp cao nguồn năng lượng tái tạo; còn trong ngắn hạn, đây là giải pháp quan trọng để tăng hiệu quả của điện mặt trời và điện gió ở Việt Nam.
Chia sẻ về hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS), ông Achal Sondhi, Phó Chủ tịch phụ trách về tăng trưởng ở khu vực châu Á Thái Bình Dương của Fluence - một trong những đơn vị dẫn đầu trong việc sản xuất các hệ thống lưu trữ năng lượng trên thế giới hiện nay cho biết: Khởi đầu là một liên doanh về lưu trữ năng lượng giữa AES và Siemens đến năm 2021, Fluence IPO thành công và hiện trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu trong việc sản xuất các hệ thống lưu trữ năng lượng, triển khai tại nhiều nước trên toàn thế giới. Fluence hiện đang triển khai 4.250 MW năng lượng từ công nghệ BESS ở 30 quốc gia trên toàn thế giới với 150 dự án. Ở khu vực châu Á Thái Bình Dương, Fluence có dự án ở Australia, Philippines, Đài Loan, Ấn Độ, Singapore.
Một dự án đáng chú ý của Fluence là xây dựng nhà máy pin tích trữ năng lượng với mục tiêu cung cấp 100% năng lượng phi carbon cho California (Mỹ) và tích hợp năng lượng tái tạo vào lưới. Công suất của dự án này là 100 MW, phục vụ 22.000 hộ gia đình với nhu cầu điện năng ngày càng tăng cũng như tạo ra công ăn việc làm cho nhiều lao động. Khi nhu cầu năng lượng cao và nguồn cung không đủ đáp ứng thì khi đó hệ thống pin tích trữ năng lượng sẽ kích hoạt vận hành, giúp chiếu sáng, làm mát hoặc sưởi ấm cho các ngôi nhà. Dự án giúp cho người dân ở California có thể sử dụng được điện một cách thường xuyên hơn mà không có sự gián đoạn. Hệ thống pin lưu trữ năng lượng cũng rất cạnh tranh về chi phí so với các nguồn năng lượng khác, đồng thời đáp ứng việc kết nối vào lưới linh hoạt, hiệu quả.
Hệ thống pin lưu trữ năng lượng cho phép tích hợp nhiều hơn năng lượng mặt trời, gió, đồng thời tăng tính ổn định của lưới điện. (Ảnh: Fluence)
Theo ông Achal Sondhi, tại Việt Nam, nếu được triển khai, hệ thống BESS sẽ hỗ trợ giảm tải đường dây truyền tải từ miền Trung, miền Nam ra miền Bắc. Bên cạnh đó, hệ thống giúp giảm áp lực truyền tải cho lưới điện lúc cao điểm, giảm tình trạng cắt giảm công suất các nhà máy điện...
Đại diện của Fluence cũng cho biết, việc triển khai xây dựng một dự án trạm biến áp, đường dây truyền tải hay nhà máy điện sẽ mất 5 – 10 năm trong khi đó một dự án tích trữ năng lượng có thể được lắp đặt chỉ trong vòng 12 tháng. Bên cạnh đó, hệ thống pin tích trữ năng lượng có thể vận hành tốt trong 20 năm. Cuối vòng đời, Fluence hoặc các đối tác sẽ có trách nhiệm thu hồi hệ thống đưa đến các trung tâm tái chế cho quá trình tái chế tuần hoàn pin.
Theo kinh nghiệm của Fluence, thông thường pin lưu trữ sẽ đóng góp 10 – 20% công suất lưới điện, tuy nhiên ở một số hòn đảo có nhiều dự án điện gió và điện mặt trời thì hệ thống BESS có thể phát đến 80% công suất lưới.
Ông Achal Sondhi chia sẻ, ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, tại một số quốc gia đã có khuôn khổ chính sách cho hệ thống BESS như Philippines hay Ấn Độ, Fluence đã phát triển rất tốt các dự án lưu trữ năng lượng.
Ông Achal Sondhi cho biết thêm, thời gian qua, nhiều đối tác, chủ yếu là chủ đầu tư các nhà máy điện tái tạo ở Việt Nam đã liên hệ với Fluence để tìm hiểu về việc phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng. Tuy nhiên, hiện chưa có khuôn khổ pháp lý nào cho hệ thống lưu trữ năng lượng tại Việt Nam.
Đại diện của Fluence nhận định, không cần một chính sách khuyến khích để phát triển hệ thống pin lưu trữ năng lượng nhưng một trong những giải pháp để thúc đẩy phát triển công nghệ này là cần có chính sách về giá bán điện cụ thể cho từng thời điểm: giá cao điểm, giá kiểm soát tần số, giá cho thời điểm khác...