Hội thảo được tổ chức để thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái về việc giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan rà soát, nghiên cứu thông tin báo chí phản ánh, kiến nghị về việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu nhằm tăng tính công khai, minh bạch, khắc phục những bất ổn của thị trường xăng dầu thời gian qua tại Thông báo số 5124/VPCP-TH ngày 18/7/2024 của Văn phòng Chính phủ.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó Tổng giám đốc Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam (MXV) cho biết, trên thế giới, việc giao dịch qua sở giao dịch hàng hóa nhằm mục đích bảo hiểm giá và đầu tư. Tại Việt Nam, các quy định pháp luật hiện tại cũng như vậy, không hạn chế về chủ thể, mục đích tham gia giao dịch tại Sở Giao dịch hàng hóa.
Việc giao dịch các sản phẩm như dầu thô, khí tự nhiên được Bộ Công Thương cho phép giao dịch thí điểm tại MXV từ tháng 5/2020 đến tháng 5/2024. Quá trình giao dịch thí điểm diễn ra an toàn, ổn định, không phát sinh sự cố, bước đầu thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, là kênh cung cấp thông tin quan trọng đến các cơ quan quản lý, cơ quan thông tấn báo chí. Tuy nhiên, chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia giao dịch vì chính sách chưa ổn định. Quyết định cho phép giao dịch thí điểm theo từng năm, hết phải gia hạn, việc thí điểm dừng từ ngày 27/5/2024 với lý do không rõ ràng. Nghị định 83 cho phép doanh nghiệp được giao dịch qua Sở Giao dịch hàng hóa nhưng các nghị định sửa đổi lại bỏ quy định này.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính chưa có chính sách về chế độ hạch toán, kế toán cho các doanh nghiệp tham gia giao dịch tại Sở Giao dịch hàng hóa nói chung và doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nói riêng.
Nghiên cứu thành lập sàn giao dịch xăng dầu tại Việt Nam. (Ảnh minh họa)
Theo ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, cần phải xem xét đánh giá kỹ lưỡng, toàn diện việc lập sàn giao dịch xăng dầu, không nên hấp tấp, vội vàng. Bởi hiện nay, chiếm cao nhất trong giá thành xăng dầu, lên đến 65% là giá thế giới, còn lại là thuế phí. Trong khi đó, cả nước chỉ có 2 doanh nghiệp sản xuất xăng dầu, còn lại là nhập khẩu. Vì vậy, việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu trong nước cần phải tính toán rất kỹ lưỡng.
Trong khi đó, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, đặc thù của thị trường xăng dầu Việt Nam là giá do Nhà nước điều hành. Nếu thành lập sàn giao dịch xăng dầu thì phải tuân thủ theo quy định quốc tế chứ không thể “một mình một chợ”. Việc thành lập sàn giao dịch cũng đòi hỏi chi phí vô cùng lớn, từ đầu tư cho hệ thống an ninh mạng, phần mềm, nhân sự vận hành, nhân sự giám sát quản lý…
Theo ông Ngô Trí Long, Nghị định 83 đã từng cho phép các doanh nghiệp kinh doanh đầu mối được sử dụng công cụ, nghiệp vụ phái sinh để bảo hiểm giá. Tuy nhiên, các nghị định sửa đổi sau này đã bỏ quy định này. Vì xăng dầu là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nên cần đưa quy định này trở lại nghị định mới về kinh doanh xăng dầu theo hướng: cho phép tất cả các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu được phép giao dịch tại MXV để bảo hiểm giá.
Trước mắt, nên cho phép giao dịch liên thông các mặt hàng năng lượng tại MXV như Bộ Công Thương đã từng cho MXV thí điểm niêm yết giao dịch từ tháng 5/2020 đến tháng 5/2024 để đáp ứng nhu cầu bảo hiểm giá xăng dầu và đầu tư của mọi thành phần kinh tế. Từ đó, tiếp tục nghiên cứu, xem xét nên thành lập sàn giao dịch xăng dầu như thế nào để phù hợp với thực tiễn, ông Ngô Trí Long chia sẻ.
Ông Trịnh Quang Khanh, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam nhấn mạnh, việc cho phép doanh nghiệp tham gia sàn giao dịch là chủ trương đúng đắn, ta cần cố gắng làm. Tuy nhiên, để xây dựng, vận hành sàn xăng dầu có hiệu quả, đáp ứng mục tiêu đặt ra thì cần nghiên cứu kỹ lưỡng, có sự đồng thuận của các cấp các ngành và năng lực đáp ứng của doanh nghiệp thì mới vận hành hiệu quả.
Phát biểu kết luận hội thảo, ông Phan Văn Chinh, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, đây là hội thảo đầu tiên Bộ Công Thương thực hiện nhằm lắng nghe ý kiến của hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia về việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu ở Việt Nam. Bộ Công Thương sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến tại hội thảo và sẽ tiếp tục lấy ý kiến các doanh nghiệp, hiệp hội để vừa thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ vừa xem xét, nghiên cứu thành lập một mô hình phù hợp với Việt Nam.