Tại TPHCM, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) vừa phối hợp tổ chức hội thảo Giải pháp thúc đẩy liên kết thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.
Phát biểu tại hội thảo, TS. Trần Minh Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) cho biết, sau hơn 1 năm triển khai, Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao đã có những kết quả khả quan.
Kết quả khảo nghiệm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trên 7 mô hình ở 5 tỉnh cho thấy từ thí nghiệm đến đối chứng đều cho kết quả đúng theo mục tiêu đã đề ra. Cụ thể như việc giảm được 50% lúa giống, trước đây nông dân thường sử dụng 150 kg lúa giống/ha thì hiện nay chỉ còn 60 - 70 kg. Nhờ giảm mạnh lượng hạt giống nên số lần phun thuốc cũng giảm mạnh, từ 1 - 4 lần, lượng phân bón cũng giảm, trong khi năng suất ở đa số mô hình cao hơn so với các ruộng lúa sản xuất thông thường. Nhờ vậy, nông dân tăng được lợi nhuận từ 5,6 triệu đến 17,6 triệu đồng/ha (tùy theo loại giống).
Thúc đẩy liên kết thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030. (Ảnh minh họa)
Một vấn đề khác là giải pháp tưới ướt - khô xen kẽ để giảm phát thải trong canh tác lúa, với sự hợp tác của Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) cùng một số tổ chức khác, toàn bộ 7 mô hình đã thực hiện được việc tưới ướt - khô xen kẽ ít nhất 1 lần/vụ mà không ảnh hưởng tới sự sinh trưởng của cây lúa. Bên cạnh đó, IRRI và các tổ chức khác cũng đã tiến hành đo lường thành công lượng khí CO2 được cắt giảm tại các mô hình.
Kết quả chung cho thấy, so với các ruộng sản xuất theo phương pháp thông thường, các mô hình thí điểm canh tác lúa giảm phát thải đã giúp giảm lượng giống bình quân 50%, phân bón giảm 30%, thuốc bảo vệ thực vật giảm 30%; giảm 5% đổ ngã, tổn thất sau thu hoạch. Bình quân mỗi ha tăng thêm lợi nhuận từ 5 triệu đồng/vụ trở lên. Đặc biệt, ngoài những hiệu quả về kinh tế, mỗi ha trong các mô hình thí điểm còn giảm phát thải bình quân 5 tấn CO2/vụ.
TS. Trần Minh Hải cũng nhấn mạnh đến tính liên kết giữa các tổ chức đại diện nông dân với doanh nghiệp cần tăng cường, đảm bảo mục tiêu liên kết trong chuỗi đạt 100%. Muốn làm được điều này thì năng lực hợp tác xã cần được nâng lên, hướng tới đủ năng lực làm dịch vụ nông nghiệp.
Theo TS. Trần Minh Hải, hợp tác xã sẽ mở rộng quy mô diện tích, canh tác cùng giống, cùng quy trình kỹ thuật để tạo ra quy mô sản lượng lớn... như vậy mới thu hút được doanh nghiệp hướng tới, giúp liên kết bền vững hơn. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp trong chuỗi ngành hàng lúa gạo cần sự hỗ trợ tích cực, hiệu quả hơn từ phía các ngân hàng để giải quyết nhu cầu vốn.
Ông Phan Văn Tâm, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Phân bón Bình Điền chia sẻ, trong bối cảnh giá lúa hiện đang giảm, Chính phủ, các Bộ ngành cần vào cuộc tìm giải pháp tháo gỡ. Trong đó, việc liên kết chuỗi trong Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao là một trong những chìa khóa để giải quyết.
Theo ông Phan Văn Tâm, rất nhiều doanh nghiệp mong đợi Đề án sẽ đưa ra quy trình chuẩn, các quy định khung để doanh nghiệp có thể tham gia và kết nối chuỗi ngành hàng lúa gạo.