Báo cáo đưa ra dự báo dựa trên các chính sách hiện nay cho thấy thế giới đang chuẩn bị bước vào một bối cảnh thị trường năng lượng mới trong những năm tới với những nguy cơ địa chính trị tiếp diễn nhưng cũng có nguồn cung dồi dào về nhiều loại nhiên liệu và công nghệ. Điều này bao gồm sự dư thừa nguồn cung dầu và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đang xuất hiện trong nửa cuối thập niên 2020, cùng với việc gia tăng năng lực sản xuất các công nghệ năng lượng sạch quan trọng, đặc biệt là năng lượng mặt trời và pin lưu trữ.
Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol cho biết: “Trong nửa cuối thập kỷ này, viễn cảnh có nguồn cung dồi dào hoặc thậm chí dư thừa dầu và khí tự nhiên, tùy thuộc vào cách căng thẳng địa chính trị phát triển sẽ đưa chúng ta vào một thế giới năng lượng rất khác so với những gì chúng ta đã trải qua trong cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu những năm gần đây.
Điều này ngụ ý năng lượng có thể giảm giá, mang lại một số sự nhẹ nhõm cho người tiêu dùng đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự tăng giá. Sự giảm áp lực giá nhiên liệu có thể giúp các nhà hoạch định chính sách tập trung vào việc gia tăng đầu tư vào quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch không hiệu quả. Điều này có nghĩa là chính sách của chính phủ và lựa chọn của người tiêu dùng sẽ có những hệ quả lớn đối với tương lai của ngành năng lượng và đối phó với biến đổi khí hậu”.
Để năng lượng sạch tiếp tục phát triển với tốc độ nhanh, cần có đầu tư lớn hơn vào các hệ thống năng lượng mới, đặc biệt là vào lưới điện và lưu trữ năng lượng
Dựa trên các chính sách hiện tại, báo cáo nhận thấy rằng, các nguồn phát thải thấp sẽ tạo ra hơn một nửa lượng điện toàn cầu trước năm 2030 và nhu cầu về cả ba loại nhiên liệu hóa thạch: than, dầu và khí đốt vẫn được dự báo sẽ đạt đỉnh vào cuối thập kỷ này. Năng lượng sạch đang thâm nhập hệ thống năng lượng với tốc độ chưa từng có nhưng việc triển khai là không đồng đều giữa các công nghệ và thị trường.
Trong bối cảnh này, báo cáo của IEA cũng chỉ ra rằng, các đường nét của một hệ thống năng lượng mới, được điện khí hóa nhiều hơn đang dần rõ ràng khi nhu cầu điện toàn cầu tăng cao. Việc sử dụng điện đã tăng gấp đôi tốc độ tăng nhu cầu năng lượng tổng thể trong thập kỷ qua với hai phần ba sự gia tăng nhu cầu điện toàn cầu trong 10 năm qua đến từ Trung Quốc.
“Trong các Báo cáo Triển vọng năng lượng thế giới trước đây, IEA đã khẳng định rằng tương lai của hệ thống năng lượng toàn cầu là điện và bây giờ điều đó rõ ràng cho tất cả mọi người. Trong lịch sử năng lượng, chúng ta đã chứng kiến thời đại than, thời đại dầu và bây giờ chúng ta đang nhanh chóng chuyển vào thời đại điện, sẽ định hình hệ thống năng lượng toàn cầu trong tương lai và ngày càng dựa trên các nguồn điện sạch”, ông Birol nói.
Để năng lượng sạch tiếp tục phát triển với tốc độ nhanh, cần có đầu tư lớn hơn vào các hệ thống năng lượng mới, đặc biệt là vào lưới điện và lưu trữ năng lượng. Hiện nay, cứ mỗi đô la chi cho năng lượng tái tạo thì có 60 xu được chi cho lưới điện và lưu trữ, điều này cho thấy cơ sở hạ tầng hỗ trợ chưa theo kịp quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Việc giảm phát thải khí carbon trong ngành điện một cách an toàn đòi hỏi phải đầu tư vào lưới điện và lưu trữ tăng nhanh hơn cả việc sản xuất năng lượng sạch; tỷ lệ đầu tư cần cân bằng lại ở mức 1:1. Nhiều hệ thống điện hiện đang dễ bị tổn thương trước sự gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặt nặng vào việc tăng cường khả năng chống chịu và an ninh kỹ thuật số của chúng.
Mặc dù quá trình chuyển đổi năng lượng sạch đang có đà phát triển, thế giới vẫn còn cách xa mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0.
Phản ánh những bất định trong thế giới năng lượng hiện nay, Báo cáo Triển vọng năng lượng thế giới 2024 bao gồm các phân tích độ nhạy về tốc độ phát triển của năng lượng tái tạo và xe điện, tốc độ gia tăng nhu cầu LNG, cách mà các đợt sóng nhiệt, chính sách hiệu quả năng lượng và sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể ảnh hưởng đến nhu cầu điện trong tương lai.
Bên cạnh đó, báo cáo nhấn mạnh mối liên hệ không thể tách rời giữa rủi ro an ninh năng lượng và biến đổi khí hậu. Ở nhiều khu vực trên thế giới, các hiện tượng thời tiết cực đoan được gia tăng bởi hàng thập kỷ phát thải cao đã và đang đặt ra những thách thức lớn đối với hoạt động an toàn, đáng tin cậy của các hệ thống năng lượng, bao gồm các đợt sóng nhiệt, hạn hán, lũ lụt và bão ngày càng nghiêm trọng.
Để giải quyết những thách thức năng lượng đang phát triển mà các quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt, IEA sẽ tổ chức Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về tương lai của an ninh năng lượng vào quý II năm 2025. Hội nghị sẽ được tổ chức tại London, với sự chủ trì của chính phủ Vương quốc Anh nhằm mục tiêu đánh giá những rủi ro hiện có và mới nổi đối với hệ thống năng lượng toàn cầu, tập trung vào các giải pháp và cơ hội. Ngoài ra, để khám phá tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) đối với ngành năng lượng, IEA sẽ tổ chức Hội nghị toàn cầu về năng lượng & AI tại trụ sở của tổ chức ở Paris (Pháp) vào ngày 4 và 5 tháng 12 tới đây. Các đại biểu cấp cao sẽ thảo luận về cách các công nghệ AI tiên phong có thể thay đổi cách thế giới sản xuất, tiêu thụ và phân phối năng lượng.