Ngày 14/11, tại Hà Nội, Cục Điện lực (Bộ Công Thương) tổ chức hội thảo “Lưu trữ năng lượng BESS: Tiềm năng - Thách thức”. Phó Cục trưởng Cục Điện lực: Bùi Quốc Hùng, Trần Hoài Trang cùng TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam (VCEA) đồng chủ trì hội thảo.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Điện lực Bùi Quốc Hùng cho biết, theo quy định phát triển quốc gia, để đảm bảo nhu cầu tăng trưởng phát triển kinh tế - xã hội từ 8% trở lên trong năm 2025 và trên 10% trong giai đoạn 2026 – 2030 đòi hỏi phát triển điện lực cũng phải tăng trưởng mạnh. Cụ thể về nguồn điện chúng ta cần từ khoảng 150.000 - 190.000 MW công suất lắp đặt đến năm 2030 tức là gần gấp đôi so với hiện tại. Hiện tổng công suất lắp đặt khoảng 90.000 MW nhưng đến năm 2030 dự kiến phải đạt 180.000 MW; trong đó, hệ thống lưu trữ năng lượng theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh cần đạt 10.000 - 16.300 MW.
Quang cảnh hội thảo
Theo ông Bùi Quốc Hùng, đến thời điểm hiện nay, hệ thống lưu trữ năng lượng trong hệ thống điện Việt Nam nói chung cũng như các hệ thống được lắp đặt cùng với nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời gần như vẫn ở giai đoạn thử nghiệm so với mục tiêu quy hoạch đã đặt ra. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được giao đầu tư với dự kiến vận hành khoảng 1.000 MW vào 2026 - 2027. Tuy nhiên, quá trình triển khai gặp nhiều vướng mắc về quy hoạch, vị trí lắp đặt, tiêu chuẩn kỹ thuật, giá thành, cơ chế tham gia vận hành thị trường điện và bảo đảm quán tính hệ thống. Đây đều là những nội dung mới, cần được làm rõ để không còn vướng mắc khi áp dụng.
Ông Nguyễn Hoàng Linh, Phòng Kế hoạch và Quy hoạch (Cục Điện lực) chia sẻ, tại Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch điện VIII điều chỉnh), điện gió và điện mặt trời sẽ chiếm 40 - 47% tổng công suất đặt đến năm 2030, đặt ra thách thức vận hành ổn định hệ thống khi các nguồn nền không tăng thêm.
Trong bối cảnh các nguồn điện nền như thủy điện đã được khai thác gần hết, nguồn nhiệt điện than sẽ không phát triển thêm mà chỉ tiếp tục triển khai các dự án đã có quy hoạch trước đó thì các giải pháp lưu trữ năng lượng như thủy điện tích năng, pin lưu trữ năng lượng là cần thiết và quy mô phát triển đã được xác định trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia.
Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, pin lưu trữ phát triển phục vụ nhu cầu hệ thống và kết hợp với năng lượng tái tạo, bố trí phân tán gần các trung tâm nguồn điện gió, điện mặt trời hoặc trên hệ thống điện tại các trung tâm phụ tải dự kiến đạt công suất khoảng 10.000 - 16.300 MW (chiếm tỷ lệ 5,5 - 6,9 % so với tổng công suất nguồn điện); để phù hợp với tỷ trọng cao của năng lượng tái tạo.
Theo ông Nguyễn Minh Đức, Phó Trưởng ban Ban Kỹ thuật và An toàn (EVN), công nghệ pin lưu trữ (Battery Energy Storage System – BESS) được coi là công nghệ phù hợp nhất hiện nay để giải quyết một số vấn đề mà hệ thống điện đang gặp phải khi tích hợp tỷ trọng cao năng lượng tái tạo và các nguồn phân tán.
Hệ thống BESS giúp ổn định và cân bằng lưới điện, tối ưu hóa vận hành các nguồn năng lượng tái tạo, lưu trữ năng lượng dư thừa, giảm thiểu cắt giảm công suất…
TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam điều hành phiên thảo luận tại hội thảo
Ông Nguyễn Minh Đức cho biết, thực hiện chỉ đạo của Bộ Công Thương nhằm đưa ra các giải pháp đảm bảo cung ứng điện cho giai đoạn 2026 – 2030, EVN đang phối hợp với Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia (NSMO) để tính toán nhu cầu lắp đặt BESS trên lưới điện truyền tải và lưới điện phân phối. Trong đó, bên cạnh nhu cầu về dung lượng, vị trí lắp đặt còn tập chung nghiên cứu cả các phương án điều khiển, điều độ và vận hành, những yêu cầu kỹ thuật về đo lường, giám sát và các tiêu chuẩn pháp lý liên quan. Triển khai ngay việc lắp đặt BESS tại lưới phân phối với quy mô tổng 1.200 MW, phấn đầu hoàn thành trước mùa khô năm 2026.
Đại diện EVN nhấn mạnh, việc triển khai lắp đặt các hệ thống BESS cho hệ thống điện là nhu cầu cấp bách nhằm đảm bảo vận hành an toàn hệ thống điện, đảm bảo cung ứng điện trong giai đoạn sắp tới vì vậy kiến nghị cơ quan chức năng khẩn trương hoàn thiện các tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn quốc gia về thiết bị, đấu nối, vận hành, rơ le bảo vệ, phòng cháy chữa cháy cho các hệ thống BESS; bổ sung quy hoạch và thực hiện quy hoạch điện lực cho các dự án BESS cấp bách. Đại diện EVN cũng kiến nghị đẩy mạnh công tác trao đổi kinh nghiệm, nghiên cứu những phương án vận hành giữa các đơn vị vận hành lưới điện trong và ngoài nước nhằm chuẩn bị kinh nghiệm vận hành BESS trong tương lai.
Trình bày tham luận tại hội thảo, ông Nguyễn Danh Đức, Trưởng ban Kỹ thuật Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) nhấn mạnh, BESS là giải pháp chiến lược cho vận hành lưới điện trong bối cảnh năng lượng tái tạo tăng cao.
EVNNPC đã khảo sát 84 trạm biến áp 110kV đủ điều kiện, tổng công suất tiềm năng 530 MW/1.060 MWh. Ban Kỹ thuật EVNNPC xây dựng bộ hồ sơ mời thầu khung với công nghệ tiên tiến (LFP, NCA, làm mát chất lỏng), chế độ Grid-Following (chế độ bám lưới - thiết bị vận hành dựa trên tín hiệu điện áp và tần số có sẵn của lưới điện) và Grid-Forming (chế độ tạo lưới - thiết bị chủ động tạo điện áp và tần số tham chiếu, giúp ổn định hệ thống khi nguồn nền yếu), yêu cầu cam kết hiệu suất rõ ràng.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Danh Đức chia sẻ, EVNNPC vẫn đối mặt các thách thức về phòng cháy chữa cháy, quản lý vòng đời pin, tích hợp EMS (Energy Management System - hệ thống quản lý năng lượng) vào SCADA/DMS (SCADA - hệ thống giám sát, điều khiển và thu thập dữ liệu; DMS - hệ thống quản lý lưới phân phối), làm chủ công nghệ, thử nghiệm đánh giá thiết bị, mua sắm và quản lý dự án phức tạp trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh. Những vấn đề này cần sự tháo gỡ, hướng dẫn của cơ quan quản lý nhà nước.
Theo ông Nguyễn Danh Đức, BESS không còn là lựa chọn mà là thành phần bắt buộc để đảm bảo an ninh vận hành hệ thống điện miền Bắc. EVNNPC đã xác định quy mô, sẵn sàng về kỹ thuật và kiến nghị được tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế, chính sách để đưa các dự án BESS vào vận hành, góp phần bảo đảm an ninh cung ứng điện một cách bền vững.
Ông Nguyễn Hoàng Linh cho biết, hiện Cục Điện lực đã hoàn thành xây dựng dự thảo Thông tư quy định phương pháp lập khung giá phát điện và phương pháp xác định giá phát điện của hệ thống BESS và dự kiến trình Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành trong tháng 11 năm 2025.
Đối với chính sách hỗ trợ lắp đặt BESS kèm theo điện mặt trời mái nhà tự sản xuất – tự tiêu thụ của hộ gia đình (gọi tắt là hệ thống điện mặt trời mái nhà có BESS): Cục Điện lực đã hoàn thiện dự thảo sau khi Bộ Tư pháp thẩm định, dự kiến sẽ trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 11/2025. Một số ưu đãi hỗ trợ theo dự thảo gồm: hỗ trợ vay vốn tại Ngân hàng Chính sách xã hội nơi có nhà ở riêng lẻ để đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà có BESS; hỗ trợ tiền lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà có BESS.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương hiện đã trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, trong đó bao gồm những nội dung tháo gỡ khó khăn trong việc triển khai phát triển hệ thống BESS.
Bộ Công Thương đang chỉ đạo NSMO phối hợp với EVN và các cơ quan, đơn vị liên quan tính toán cụ thể để sau khi Nghị quyết được cấp có thẩm quyền phê duyệt sẽ có hướng dẫn các cơ quan, đơn vị, địa phương triển khai thực hiện những dự án lắp đặt các hệ thống BESS theo quy hoạch, tuân thủ quy định pháp luật.
Trong phần thảo luận tại hội thảo, các đại biểu đã trao đổi về tiêu chuẩn kỹ thuật, công nghệ, việc đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường khi triển khai dự án BESS.