Tại hội nghị, đại diện các hiệp hội, thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo lớn trong ngành đã phản ánh, chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu cần được hỗ trợ, tháo gỡ. Từ đó, các đơn vị chức năng của Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành liên quan nắm bắt và trao đổi, giải đáp hoặc kịp thời tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết, bảo đảm cân đối hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Đại diện một số thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cũng nêu tiềm năng của một số thị trường mới như Senegal, Bangladesh… để doanh nghiệp tận dụng cơ hội đa dạng hóa thị trường trong bối cảnh hiện nay. Gạo Việt Nam đang có cơ hội không chỉ mở rộng thị trường mà còn đa dạng hóa thêm các sản phẩm xuất khẩu.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho biết, mục tiêu xuyên suốt của ngành nông nghiệp là vừa giữ ổn định an ninh lương thực trong nước vừa duy trì giá trị xuất khẩu khi thị trường lớn đối tác ngừng nhập gạo từ ngày 1/9.
Dự kiến giữa tháng 9/2025, vụ hè thu sẽ cơ bản hoàn thành thu hoạch, vụ thu đông sẽ thu hoạch rộ vào tháng 11 và 12/2025. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu không để xảy ra tình trạng ùn tắc cục bộ trong giai đoạn lúa thu hoạch tập trung. Lịch thời vụ ở từng vùng sẽ được bám sát để cân đối sản lượng, đồng thời duy trì cơ cấu lúa chất lượng cao, đảm bảo nguồn cung cho cả thị trường trong nước và xuất khẩu.
Tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo. (Ảnh minh họa)
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, một trong những giải pháp quan trọng là cần tăng cường liên kết sản xuất và Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp đang mang lại hiệu quả. Qua 11 mô hình thí điểm, đề án đã cho thấy kết quả ấn tượng khi năng suất tăng đến 50% trong khi chi phí giảm từ 20 - 30%. Điều này giúp doanh nghiệp và nông dân vẫn đảm bảo lợi nhuận ngay cả khi giá thị trường biến động. Sắp tới, mô hình này sẽ được tổng kết tại An Giang và tiếp tục nhân rộng. Bên cạnh đó, mô hình cũng đang nhận được sự quan tâm lớn từ các đối tác quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của hạt gạo Việt Nam, vốn đã có mặt trên 80 quốc gia.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị hệ thống Tham tán thương mại tăng cường kết nối, thông tin thị trường tại nước bản địa để doanh nghiệp trong nước có chiến lược xuất khẩu phù hợp.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, xuất khẩu gạo không chỉ có ý nghĩa kinh tế mà còn góp phần khẳng định vị thế và hình ảnh một Việt Nam phát triển, đóng góp vào công cuộc giảm nghèo và bảo đảm an ninh lương thực toàn cầu.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, tính đến nay, chúng ta đã xuất khẩu khoảng 6,3 triệu tấn gạo, tăng 2% so với cùng kỳ. Với kế hoạch cả năm 8 triệu tấn, chỉ trong 2/3 chặng đường đã hoàn thành gần 80% chỉ tiêu và hoàn toàn có khả năng vượt kế hoạch. Đặc biệt, gạo Việt Nam đã hiện diện tại nhiều thị trường truyền thống và mở rộng sang các thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Tây Á.
Tuy nhiên, Bộ trưởng nhấn mạnh, tuyệt đối không được chủ quan; phải đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị hạt gạo Việt, đồng thời củng cố thương hiệu và chất lượng gạo Việt Nam.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ các nhóm nhiệm vụ giải pháp cần triển khai trong thời gian tới. Theo đó, các Bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường, Ngoại giao… cần chủ động theo dõi việc Philippines dừng nhập khẩu gạo và động thái của Indonesia để tham mưu giải pháp kịp thời; cập nhật và hướng dẫn địa phương, doanh nghiệp về thay đổi chính sách tại hai thị trường này; đa dạng hóa thị trường xuất khẩu (châu Phi, Trung Đông, Nam Á, Tây Á, Nam Mỹ) nhằm giảm phụ thuộc; hỗ trợ doanh nghiệp rút ngắn, số hóa thủ tục xuất nhập khẩu, giảm chi phí thu mua và logistics.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng đề nghị các đơn vị tăng cường đàm phán, ký mới hoặc nâng cấp thỏa thuận thương mại gạo, nhất là với các thị trường tiềm năng hoặc có FTA; hướng dẫn địa phương quy hoạch vùng trồng, áp dụng công nghệ xanh, quy trình sản xuất sạch, xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc và xuất khẩu chính ngạch; đồng thời đẩy mạnh triển khai Đề án 1 triệu ha lúa phát thải thấp, chất lượng cao.
Doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần duy trì, nâng cao chất lượng, nghiên cứu kỹ yêu cầu từng thị trường để đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn nhập khẩu, đồng thời xây dựng, củng cố và quảng bá thương hiệu gạo Việt; vừa khai thác tốt thị trường truyền thống vừa mở rộng mạnh sang các thị trường tiềm năng như châu Phi, Trung Đông, Tây Á, Nam Á và những thị trường đã có thỏa thuận thương mại; tiếp tục mua vào, tạm trữ để chủ động nguồn hàng giao ngay cho hợp đồng đã ký; đẩy mạnh bán sang châu Phi, Bangladesh, Senegal, Trung Đông, đa dạng hóa chủng loại, phát triển các phân khúc ngách và phân khúc yêu cầu cao.
Bộ trưởng đề nghị hiệp hội, ngành hàng cần tăng cường cung cấp thông tin, hỗ trợ hội viên trước biến động thị trường; vận động doanh nghiệp tuân thủ chủ trương, chính sách của Nhà nước về sản xuất, thu mua, dự trữ, xuất khẩu, đồng thời chấp hành nghiêm quy định của nước nhập khẩu để tránh rủi ro và sự cố.
Cùng với đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đẩy nhanh hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đơn giản hóa thủ tục hải quan và thông quan vào các thời điểm nhu cầu nhập khẩu tăng, xem xét nâng hạn mức tín dụng và cung cấp vốn kịp thời để doanh nghiệp thu mua, tạm trữ, đồng thời cân nhắc tăng dự trữ quốc gia ngắn hạn.