Đến hẹn lại lên, vào những tháng cuối năm, từ đầu đến cuối làng Thanh Tiên đâu đâu cũng ngập tràn trong màu sắc rực rỡ của những cánh hoa giấy. Cứ đến gần Tết, mọi nhà trong làng lại tập trung làm hoa, bởi hoa chủ yếu được làm và bán để chưng Tết nên đây là thời điểm tất bật, hối hả nhất trong năm.
Nghề làm hoa giấy ở Thanh Tiên đã có từ hơn 300 năm nay, nổi tiếng nhất trong số đó là hoa sen trắng làm từ giấy pơ luya mỏng. Với ưu điểm là độ chân thật cao nhưng giấy pơ luya quá mỏng, không được bền nên theo thời gian, người dân đã thay thế loại giấy này bằng một chất liệu dày dặn và nhiều màu sắc hơn, phong phú hơn, từ đây những bông hoa sen không chỉ thuần màu trắng thanh khiết mà còn có hoa sen hồng, hoa sen vàng, hoa sen tím… Bên cạnh đó, chất liệu giấy mới cũng giúp việc tạo hình hoa sen dễ dàng và đa dạng nhiều hình dáng hơn như hoa sen còn đang nụ, hoa sen nở hé, hoa sen nở xòe...
Ngoài hoa sen, các loại hoa giấy khác như hoa lan, huệ, hồng, cúc… cũng được tăng cường sản xuất để đáp ứng nhu cầu thờ tự, lễ nghi và trang trí trong dịp Tết Nguyên đán.
Nghệ nhân làm hoa sen giấy thủ công
Để có một cành hoa giấy đẹp, những nghệ nhân nơi đây đều phải thực hiện nhiều công đoạn khác nhau và với độ tỉ mỉ, khéo léo cao như chọn giấy, vót tre, phơi tre, nhuộm giấy, cắt cánh, nhụy hoa, tạo nếp nhăn trên hoa...
Cụ thể, từ những kỹ thuật xếp gấp cánh hoa truyền thống được truyền lại, các nghệ nhân phải vận dụng và không ngừng sáng tạo kỹ thuật mới bằng năng khiếu tạo hình để phù hợp với thị hiếu của người mua. Sau khi hoàn thiện mẫu thiết kế, người thợ phải hoàn chỉnh các kỹ thuật chế tác hoa sen giấy từ khâu vót tre tạo cành hoa, gấp giấy tạo cánh hoa, nhuộm màu hoa cho đến khi bông sen nở lung linh.
“Các công đoạn làm hoa giấy nghe có vẻ đơn giản nhưng để làm cho được đẹp thì không dễ, nhất là ở công đoạn tạo nếp gấp cho hoa. Nếu tạo nếp không đều bông hoa sẽ không được đẹp. Người nào làm hoa giấy thành thạo thì 1 ngày làm được khoảng 20 bông hoa...”, một nghệ nhân làm hoa giấy chia sẻ.
Người thợ phải chuẩn bị các công đoạn từ mấy tháng trước khi thành phố Huế vào mùa mưa. Ngay từ tháng bảy Âm lịch, cơ sở đã chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu để đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong dịp Tết Nguyên đán sắp đến. Hiện các cơ sở đang tập trung nhân lực tất bật sản xuất để chuẩn bị nguồn hàng cho dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 và Festival Huế 2021 được đầy đủ, chất lượng nhất.
Để bảo tồn và phát triển nghề truyền thống, người dân Thanh Tiên đã phát triển mô hình gắn kết làng nghề với du lịch. Theo đó, họ cải tạo không gian sống của gia đình thành điểm thăm quan. Tại đây, du khách sẽ được nghe giới thiệu về nhà rường Huế, văn hóa tín ngưỡng thờ ông bà của người Việt và về nghề làm hoa giấy ở Thanh Tiên. Du khách tới đây cũng sẽ được trải nghiệm tự làm hoa sen giấy với sự hướng dẫn của các nghệ nhân lành nghề.
Những bông hoa sen giấy nhiều màu sắc giống y như thật
Bà Phan Thị Thanh cho biết, gia đình bà đã theo nghề này rất lâu, từ đời ông cố truyền lại đến bây giờ. Những ngày cuối năm dù thời tiết se lạnh và mưa nhiều nhưng vẫn có rất đông khách du lịch đến thăm quan và trải nghiệm tự làm hoa tại nhà bà. Bà chia sẻ, hoa giấy tuy cầu kỳ, nhiều công đoạn, tốn thời gian nhưng giá bán lại không cao, chỉ khoảng 7.000 đồng/cặp, hoa sen giấy thì có giá dao động từ 15.000 - 18.000 đồng/1 bông.
Trung bình, một gia đình làm hoa giấy sẽ cung cấp ra thị trường 2.000 cặp hoa để đáp ứng nhu cầu chơi Tết. Tuy nhiên do thu nhập từ nghề làm hoa giấy thấp nên cả làng hiện chỉ còn khoảng trên dưới 20 hộ làm nghề. Việc sản xuất hoa giấy vì thế luôn tất bật, quá tải với các nghệ nhân những dịp lễ, tết. Trước tình trạng đó, chính quyền địa phương đã tổ chức các lễ hội nhằm tôn vinh những nghề truyền thống ở Huế để hồi sinh làng nghề hoa giấy Thanh Tiên. Tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Festival Huế và Festival làng nghề truyền thống nên hoa giấy Thanh Tiên được người dân khắp nơi biết đến, từ đó dần vực dậy nghề làm hoa giấy truyền thống.
Khi đến thăm thủ phủ hoa giấy, khách thăm quan du lịch đều cảm thấy thán phục trước sự tài hoa, khéo léo của con người Huế và các nghệ nhân làm hoa sen giấy Thanh Tiên. Chỉ từ các màu sắc cơ bản như vàng, đỏ, lục, hồng, xanh và những tờ giấy vô tri vô giác mà người nghệ nhân lại thổi được vào đó hồn văn hóa dân tộc, tạo được phong vị tâm linh đặc trưng của văn hóa Huế. Một bó hoa sen gồm nụ, hoa, lá sẽ cho hiệu ứng giống y như thật khi ta đứng nhìn xa khoảng vài mét...
Hoa giấy Thanh Tiên không chỉ nổi tiếng nơi mảnh đất cố đô, thu hút khách đến thăm quan mua sắm mà còn theo chân các du khách đi khắp mọi miền đất nước và ra cả nước ngoài như Mỹ, Pháp, Trung Quốc, Thái Lan...