Hội thảo có sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực tài nguyên nước và biến đổi khí hậu, đại diện 7 địa phương chịu hạn, mặn nghiêm trọng là các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Cà Mau, Kiên Giang cùng các doanh nghiệp cung cấp nước sạch tại ĐBSCL.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ nửa cuối tháng 12/2023 tới nay, trên toàn bộ ĐBSCL gần như không mưa. Tổng lượng mưa thời gian này thấp hơn trung bình nhiều năm từ 62 - 94%. Trong điều kiện mưa gần như không có, trời nắng kéo dài, tổng lượng dòng chảy từ sông Mê Kông về bị thiếu hụt khiến ĐBSCL trải qua mùa hạn, mặn khốc liệt.
Tính đến nay, mức độ xâm nhập mặn ở Sóc Trăng, Long An, Trà Vinh, Tiền Giang phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm, xấp xỉ so với năm 2016 – một trong những năm hạn, mặn kỷ lục ở ĐBSCL. Riêng tại tỉnh Bến Tre, xâm nhập mặn ở mức xấp xỉ ranh mặn sâu nhất năm 2016, xâm nhập mặn trên sông Cổ Chiên đã sâu hơn ranh mặn sâu nhất năm 2016.
Chủ động ứng phó với hạn, mặn vùng đồng bằng sông Cửu Long
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý đã cùng chia sẻ và đề xuất nhiều giải pháp sáng tạo nhằm ứng phó tình trạng hạn mặn ngày càng trở nên nghiêm trọng ở khu vực ĐBSCL.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Cần Thơ cho biết, biến đổi khí hậu, nước biển dâng đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với môi trường sinh thái và sinh kế của cộng đồng dân cư vùng ĐBSCL.
Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ Nguyễn Ngọc Hè, do vị trí địa lý của thành phố Cần Thơ nên điều kiện về nguồn nước tương đối thuận lợi hơn một số tỉnh trong vùng. Tuy nhiên, trước tác động, ảnh hưởng ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu, tác động của thiên tai, thành phố luôn cảnh giác cao độ, không chủ quan, lơ là trong việc chủ động ứng phó và thích ứng với tình hình hạn mặn đã và đang diễn ra khắp ĐBSCL.
Hiện nay, hướng xâm nhập mặn chủ yếu chỉ còn theo hướng sông Hậu (do thủy triều đẩy mặn từ biển vào dọc theo sông Hậu). Do đó, địa bàn có thể bị ảnh hưởng trực tiếp là quận Cái Răng.
Để chủ động phòng chống và thích ứng với hạn mặn, thiếu nước, xâm nhập mặn, thành phố Cần Thơ đã làm tốt công tác dự báo, truyền thông để thông tin kịp thời, chính xác, đầy đủ đến chính quyền các cấp và người dân về nguy cơ hạn hán, xâm nhập mặn. Tổ chức vận hành các công trình thủy lợi hợp lý; xây dựng các kịch bản về ứng phó và thích ứng với hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn phù hợp với tình hình thực tế của từng quận, huyện…
TS Trần Hữu Hiệp, nguyên Ủy viên chuyên trách, Vụ trưởng Vụ Kinh tế, Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ (chuyên gia về kinh tế, nông nghiệp vùng đồng bằng) đề xuất, cần tập trung “3 cần – 4 có”. “3 cần” là: cần có dự báo sớm, ngoài các kênh thông tin, mạng xã hội để tiếp cận đến mọi người dân; chủ động thích ứng và trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt; xem hạn hán xâm nhập mặn là đặc tính chu kỳ và có thể đề xuất để xây dựng kịch bản kinh tế, tổ chức đời sống dân cư cho phù hợp và tăng cường liên kết vùng giữa các địa phương.
“4 có” là công bố cập nhật thường xuyên bản đồ hạn mặn; chủ động điều tiết hệ thống thủy lợi theo cơ chế vận hành nghiêm ngặt; có giải pháp công trình nhưng phải đặt ra yêu cầu nguyên tắc “không hối tiếc”; tăng cường hợp tác quốc tế, tận dụng định chế của Ủy hội sông Mê Kông.