Tại báo cáo này, các chuyên gia đánh giá, những năm gần đây, chuyển dịch năng lượng đã trở thành trọng tâm ở châu Á và Việt Nam cũng không là ngoại lệ. Sự phát triển của các phương tiện chạy điện đang đóng góp vào mục tiêu cân bằng phát thải carbon và thúc đẩy nguồn lực phát triển kinh tế bền vững trong dài hạn cho Việt Nam.
Các chuyên gia dự đoán xe máy điện sẽ tiên phong trong công cuộc phát triển xe điện của Việt Nam. So với ô tô điện, xe máy điện có giá vừa tầm hơn với độ tương đồng linh kiện cao hơn và đã có tỷ lệ sản xuất nội địa cao. Tuy nhiên, đến cuối những năm 2030, HSBC kỳ vọng doanh số bán xe máy điện sẽ đi ngang ở Việt Nam khi thị trường xe máy trong nước bão hòa.
Trong lúc đó, thị trường ô tô điện Việt Nam được cho là có tiềm năng to lớn chưa được khai phá xét bối cảnh tỷ lệ người dân sở hữu ô tô còn thấp. Nhiều người trong ngành này tự tin rằng Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng ô tô điện của mình. Chẳng hạn, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam dự đoán, đến năm 2040, Việt Nam sẽ có 3,5 triệu ô tô điện lăn bánh trên đường.
Dự kiến, đến năm 2040, Việt Nam sẽ có 3,5 triệu ô tô điện lăn bánh trên đường
Để nhân rộng mô hình thành công của xe máy điện trong mảng ô tô điện, trước hết cần giải quyết một vài trở ngại trong quá trình phổ biến xe điện, có thể qua chính sách hỗ trợ của nhà nước. Chẳng hạn, Việt Nam đã triển khai miễn lệ phí trước bạ đối với xe điện dùng pin, giảm thuế nhập khẩu xe điện dùng pin và miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các dự án đầu tư vào xe điện chạy pin.
Theo quan điểm của Bộ phận nghiên cứu toàn cầu HSBC, chìa khóa để vượt qua những rào cản phổ biến ô tô điện ở Việt Nam nằm ở đầu tư cơ sở hạ tầng. Các chuyên gia ước tính chỉ riêng lắp đặt đủ hạ tầng sạc xe điện và công suất phát điện tái tạo đủ cho lượng xe điện mới theo dự báo sẽ cần khoảng 12,3 tỷ USD đầu tư và 14 tWh năng lượng cộng dồn trong giai đoạn 2024 - 2040.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có thể nâng cấp hệ sinh thái xe điện trong nước bằng cách tận dụng trữ lượng đất hiếm dồi dào, nhiều thứ hai trên thế giới chỉ sau Trung Quốc. Mặc dù đất hiếm không phổ biến bằng lithium, vốn đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng pin xe điện, 17 nguyên tố đất hiếm này vẫn rất có ý nghĩa đối với ngành sản xuất xe điện. Đặc biệt, neodymium và samarium thường được dùng trong nam châm động cơ.
Đầu tháng 4, hãng Chery Automobile tuyên bố họ sẽ là công ty Trung Quốc đầu tiên xây dựng một nhà máy xe điện tại Việt Nam. Nhà máy lắp ráp trị giá 800 triệu USD, liên danh với tập đoàn Geleximco của Việt Nam tại tỉnh Thái Bình, sẽ có công suất sản xuất 200.000 xe mỗi năm sau khi hoàn thành vào quý I/2026.
Đầu tư từ Trung Quốc gia tăng có thể thúc đẩy hợp tác sản xuất với nước láng giềng Thái Lan nơi hãng BYD đang xây dựng một nhà máy trị giá 504 triệu USD để xuất khẩu xe điện sang Việt Nam với mức thuế nhập khẩu 0% áp dụng cho tất cả các nền kinh tế ASEAN.
Nếu tận dụng các mối quan hệ hợp tác với Trung Quốc và vượt qua những rào cản phổ biến xe điện cả trong và ngoài nước, chúng tôi cho rằng Việt Nam có tiềm năng để tăng tốc vượt qua các nước láng giềng ASEAN trong cuộc đua xanh hóa phương tiện giao thông, các chuyên gia của HSBC nhận định.