Ngày 25/9, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ và Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) phối hợp tổ chức Hội thảo giới thiệu Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) 2025 và kết quả của Việt Nam.
Hội thảo cung cấp những thông tin mới nhất về báo cáo GII 2025, các điều chỉnh về phương pháp luận, ý nghĩa của chỉ số, xu hướng đổi mới sáng tạo và triển vọng của Việt Nam trong những năm tới.
Phát biểu tại hội thảo, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo của Việt Nam phải là đổi mới sáng tạo toàn dân. Đổi mới sáng tạo phải đưa khoa học công nghệ chạm vào, thay đổi và giải các bài toán thực tiễn của Việt Nam, hình thành tinh thần đổi mới sáng tạo trong toàn dân, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, của mọi tổ chức, hình thành quốc gia khởi nghiệp dựa trên công nghệ số, đổi mới sáng tạo.
GII là chỉ số đổi mới sáng tạo khá toàn diện để nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo thông qua việc hướng dẫn, phân tích ý nghĩa của từng chỉ số, giúp Việt Nam có căn cứ rõ ràng để nâng cao năng lực, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu phát triển bền vững.
Bộ Khoa học và Công nghệ và Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới phối hợp tổ chức Hội thảo giới thiệu Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu 2025 và kết quả của Việt Nam
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị WIPO triển khai chương trình hỗ trợ Việt Nam nâng hạng GII, hướng tới mục tiêu lọt vào Top 30 toàn cầu trong 5 đến 10 năm tới. Đây là một mục tiêu đầy thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cộng đồng khoa học công nghệ và doanh nghiệp.
Bộ trưởng khẳng định: Chúng tôi mong muốn có sự đồng hành, hỗ trợ trực tiếp của WIPO và cá nhân Tổng giám đốc WIPO. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ là đầu mối hợp tác chặt chẽ, hiệu quả với WIPO để hiện thực hóa mục tiêu này.
Để vị trí của Việt Nam trên bảng xếp hạng GII tiếp tục được cải thiện, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam sẽ kiên trì thực hiện các giải pháp đồng bộ, trong đó có bốn ưu tiên then chốt: hoàn thiện thể chế và môi trường cho đổi mới sáng tạo, tháo gỡ rào cản về pháp luật, cơ chế tài chính, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ mới.
Cụ thể, Việt Nam cần tháo gỡ rào cản pháp lý, cơ chế tài chính, sở hữu trí tuệ; đồng thời khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư cho nghiên cứu – phát triển (R&D) và ứng dụng công nghệ mới. Từ nay đến cuối năm, ba đạo luật quan trọng – Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Công nghệ cao sẽ được sửa đổi theo hướng coi kết quả nghiên cứu là tài sản, có thể giao dịch, định giá, đưa vào báo cáo tài chính, dùng làm tài sản đảm bảo vay vốn hoặc góp vốn.
Theo Bộ trưởng, chuyển dịch quan trọng nhất lần này là từ bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa kết quả nghiên cứu. Sở hữu trí tuệ phải trở thành công cụ cạnh tranh chiến lược của doanh nghiệp và quốc gia.
Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ xây dựng các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm hiện đại, siêu máy tính, hệ thống dữ liệu mở và kết nối liên thông quốc gia – những nền tảng căn bản để đổi mới sáng tạo bứt phá.
Ưu tiên tiếp theo là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua đổi mới giáo dục STEM, gắn kết đại học - viện nghiên cứu - doanh nghiệp, thu hút nhân tài trong và ngoài nước.
Việt Nam cũng sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải là trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Nhà nước sẽ đồng hành bằng các chương trình hỗ trợ tài chính, quỹ đầu tư mạo hiểm, cơ chế đặt hàng nghiên cứu và ưu tiên mua sắm công cho sản phẩm mới.
Theo Tổng giám đốc WIPO Daren Tang, Việt Nam là một trong những quốc gia có kết quả ấn tượng nhất về đổi mới sáng tạo thập kỷ qua, khi luôn đạt thứ hạng cao hơn so với mức thu nhập. Đây được coi là ví dụ điển hình của một nền kinh tế thu nhập trung bình đang vươn lên mạnh mẽ.
Theo báo cáo GII 2025, Việt Nam đứng thứ 44/139 nền kinh tế, xếp thứ hai trong nhóm thu nhập trung bình thấp và thứ 9 trong khu vực Đông Nam Á, Đông Á và châu Đại Dương. Một số chỉ số nổi bật gồm đứng đầu thế giới về xuất nhập khẩu công nghệ cao và xuất khẩu hàng hóa sáng tạo, thứ tư về tăng trưởng năng suất lao động và thứ bảy về số lượng ứng dụng di động được tạo ra.
Ông Daren Tang cho rằng, những kết quả này phản ánh mức độ hội nhập sâu rộng của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu. Bên cạnh doanh nghiệp, các trường đại học Việt Nam cũng góp phần nâng vị thế quốc gia, khi nhiều cơ sở giáo dục như Đại học Duy Tân, Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Quốc gia Hà Nội có thứ hạng cao, trong khi một số trường khác nổi lên về năng lực hợp tác quốc tế.
Việt Nam còn được đánh giá cao nhờ những nỗ lực điều phối chính sách. Từ năm 2017, Chính phủ sử dụng GII như công cụ quản lý, phân công từng bộ ngành phụ trách các chỉ số cụ thể. Cách làm này tạo nên mô hình phối hợp liên ngành mà nhiều nước quan tâm. Việt Nam cùng đã nội địa hóa phương pháp GII thành chỉ số đổi mới sáng tạo cấp tỉnh (PII), giúp các địa phương tự đánh giá và cải thiện năng lực, với Hà Nội hiện đứng đầu cả nước.
Tại hội thảo, các chuyên gia đánh giá Việt Nam còn nhiều không gian để cải thiện năng lực đổi mới sáng tạo, đặc biệt ở nguồn nhân lực nghiên cứu, thương mại hóa kết quả khoa học và phát triển tinh thần khởi nghiệp.
Đồng thời, các chuyên gia cho rằng đổi mới sáng tạo không tự nhiên xuất hiện mà phải được kiến tạo bằng thể chế, hạ tầng, nhân lực, doanh nghiệp và chính sách đồng bộ. Việt Nam đang hội tụ đủ những yếu tố này, với quyết tâm chính trị cao, sự đồng hành của cộng đồng khoa học công nghệ, doanh nghiệp và sự hỗ trợ quốc tế từ WIPO.