Năng lượng tái tạo

IEEFA: Cần tạo sân chơi bình đẳng giữa điện tái tạo và điện khí LNG

Thứ năm, 13/5/2021 | 10:54 GMT+7

Theo báo cáo mới công bố của Viện Kinh tế năng lượng và phân tích tài chính (IEEFA) - một tổ chức nghiên cứu từ Hoa Kỳ, việc rà soát lại Quy hoạch điện VIII là cơ hội để cải thiện cấu trúc thị trường điện Việt Nam, cần tạo sân chơi bình đẳng giữa điện tái tạo và điện khí LNG.

Báo cáo nhận định: “Việt Nam hiện vẫn là thị trường năng lượng tăng trưởng hấp dẫn nhất Đông Nam Á với dự kiến ít nhất 68GW công suất mới cần được bổ sung vào hệ thống từ nay cho đến năm 2030”.

Báo cáo của IEEFA chỉ ra và phân tích ba động lực chính tác động đến quá trình xây dựng Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII): cuộc dịch chuyển từ nhiệt điện than sang nhiệt điện khí; tầm quan trọng ngày càng gia tăng của năng lượng tái tạo và sự thay đổi lớn trong các chuẩn mực cấp vốn cho các dự án điện.

Văn phòng Chính phủ gần đây có thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tại cuộc họp về Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII). Theo đó, Bộ Công Thương được yêu cầu nghiên cứu, bổ sung nhiều nội dung và lấy ý kiến các bộ, ngành để hoàn thiện Quy hoạch điện VIII, trình lại Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15/6.

Ảnh minh họa

Melissa Brown, tác giả báo cáo của IEEFA đã chỉ ra ba bước cơ bản mà Bộ Công Thương có thể thực hiện để đảm bảo nền móng vững chắc hơn cho Quy hoạch điện VIII, cũng như giúp củng cố khả năng phía chính phủ đạt được những điều khoản có lợi hơn khi đàm phán hợp đồng dự án điện trong tương lai. Chìa khóa nằm ở việc phải thúc đẩy thay vì loại bỏ cạnh tranh giữa các nhà đầu tư điện tái tạo và các nhà đầu tư dự án điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch (than đá, khí đốt) thông qua các bước sau:

Tăng cường hiệu quả vận hành của các nguồn điện hiện có thông qua đầu tư lưới điện có mục đích. Trong ngắn hạn, để giảm áp lực phải chấp nhận những dự án có nguy cơ thiếu cạnh tranh trong tương lai, cần ưu tiên các khoản đầu tư then chốt vào hệ thống truyền tải điện nhằm cải thiện hiệu quả vận hành của các nguồn điện sẵn có và gia tăng sản lượng phát lên lưới của các nguồn năng lượng tái tạo có vị trí chiến lược. Nỗ lực này sẽ giúp ổn định lưới điện và tạo điều kiện cho các điều khoản hợp đồng có lợi trong tương lai. Để làm được như vậy, đòi hỏi Bộ Công Thương phải có thêm nhiều chiến lược tìm tài trợ từ các ngân hàng phát triển đa phương hoặc có các chiến lược tăng cường tín dụng hiệu quả để điều tiết, thích nghi với sự đa dạng của các nguồn năng lượng và lưu trữ năng lượng.

Cam kết sớm triển khai đấu thầu cạnh tranh cho các nhà máy điện tái tạo kết hợp với pin lưu trữ để thúc đẩy cạnh tranh và giảm rủi ro cắt giảm công suất. Nhờ quá trình hình thành và tăng trưởng nhanh chóng của điện tái tạo 2 năm vừa qua, Việt Nam giờ đây đang ở vị thế thuận lợi khi có thể tiếp cận được với mức giá chào bán điện rẻ hơn từ các nhà đầu tư có kinh nghiệm sẽ tiếp tục mở rộng đầu tư vào thị trường, với điều kiện chính phủ khuyến khích đầu tư vào các giải pháp lưu trữ năng lượng nhằm giúp giảm thiểu rủi ro cắt giảm công suất.

Tất cả các bên tham gia đều phải chấp nhận rủi ro thị trường. Thị trường điện Việt Nam đem lại cho các nhà đầu tư nhiều mức lợi nhuận tương ứng với rủi ro hấp dẫn. Quá trình phát triển dự án còn phức tạp song Bộ Công Thương đã dần dần cải thiện cấu trúc thị trường và các nhà đầu tư ưu tiên tăng trưởng đang nhìn thấy những cơ hội kinh doanh chỉ có ở Việt Nam mà không thể tìm thấy ở thị trường nào khác, đặc biệt là trong lĩnh vực LNG và năng lượng tái tạo. Đã đến lúc Bộ Công Thương nên tự tin nhìn nhận rằng việc đầu tư vào thị trường điện Việt Nam không cần phải đi kèm với những bảo lãnh chính phủ hào phóng như trước đây, đặc biệt là khi những cam kết này thường khiến bên vận hành hệ thống mất đi tính linh hoạt khi điều tiết nguồn điện.

“Việc rà soát lại Quy hoạch điện VIII là một cơ hội quý báu để Bộ Công Thương tinh chỉnh chiến lược mới để củng cố cấu trúc thị trường, sao cho những nhà đầu tư có đủ năng lực đồng hành với Việt Nam trong dài hạn sẽ nổi bật giữa đám đông”, báo cáo nhận định.

Lan Anh