Hình mẫu tiêu biểu kết hợp bảo tồn và phát triển bền vững
Khu DTSQTG Langbiang vừa tổ chức hội thảo đánh giá 10 năm thành lập với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trong nước và quốc tế. Việt Nam hiện có 11 Khu DTSQTG, trong đó Khu DTSQTG Langbiang được công nhận ngày 09/06/2015 tại kỳ họp ICC-MAB lần thứ 27 ở Pari, Cộng hòa Pháp. Khu DTSQTG Langbiang có tổng diện tích 275.600 ha, trong đó vùng lõi 44.170 ha, vùng đệm 62.230 ha và vùng chuyển tiếp 169.200 ha. Nằm ở phía Bắc tỉnh Lâm Đồng, Khu DTSQTG Langbiang giáp các tỉnh Đắk Lắk, Khánh Hòa và Ninh Thuận.
Toàn cảnh Hội thảo
Các giá trị cốt lõi được UNESCO công nhận của Khu DTSQTG Langbiang bao gồm: Khu vực có đại diện đa dạng của các hệ sinh thái của những khu vực địa lý sinh vật chính bao gồm cả những giai đoạn phát triển có sự tác động của con người; Khu vực có ý nghĩa đối với bảo tồn đa dạng sinh học; có thể thực hiện việc phát triển biền vững; có diện tích thích hợp để đáp ứng được 3 chức năng của khu sinh quyển.
Ông Nguyễn Ngọc Phúc-Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng phát biểu
Theo Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam-ông Jonathan Baker, từ khi thành lập đến nay, “ Khu DTSQTG Langbiang đã đạt được nhiều tiến bộ rõ nét trong công tác giám sát rừng và đa dạng sinh học, giáo dục môi trường, du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng, cũng như bảo tồn và phát huy tri thức bản địa. Với phương châm “Bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn”, Langbiang cho thấy con người và thiên nhiên có thể cùng phát triển hài hòa”. Ông Jonathan Baker cũng cho rằng, những thành tựu của Langbiang vượt xa phạm vi của tỉnh Lâm Đồng. Với 11 Khu DTSQTG được công nhận, Việt Nam đã tạo nên một trong những mạng lưới đa dạng và năng động nhất châu Á. Những khu dự trữ này thể hiện rõ cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với các ưu tiên toàn cầu bao gồm các mục tiêu phát triển bền vững Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Kunming-Montreal, và Thỏa thuận Paris.
PGS.TS. Nguyễn Văn Hiền-Chủ tịch ỦY ban quốc gia MAB Việt Nam
Đánh giá định kỳ 10 năm (2015-2025) của Khu DTSQTG Langbiang, PGS.TS. Nguyễn Văn Vịnh (Trường Đại học KHTN Hà Nội) cho biết: Khu dự trữ vẫn duy trì đóng góp trong công tác bảo tồn cảnh quan, hệ sinh thái, các loài và nguồn gen. Mặt khác, Khu DTSQTG Langbiang góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và đảm bảo lợi ích cho cộng đồng địa phương qua một số chương trình, dự án, sáng kiến, hoạt động như: ứng dụng các mô hình nông nghiệp thông minh thích ứng biến đổi khí hậu, du lịch bền vững, giao khoán bảo vệ rừng, chi trả dịch vụ rừng, xây dựng nhãn hiệu Khu DTSQTG Langbiang,… Ở cấp khu vực và quốc tế, Khu DTSQTG Langbiang là thành viên tích cực của Mạng lưới các Khu DTSQTG của Việt Nam, bước đầu hội nhập và tham gia các mạng lưới khu vực như Mạng lưới các Khu DTSQTG Đông Nam Á (SeaBRnet), Mạng lưới các Khu DTSQTG Châu Á – Thái Bình Dương (APBRnet), Mạng lưới các Khu DTSQ vùng núi và Mạng lưới các khu DTSQ Toàn cầu. “Khu DTSQTG Langbiang đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong quản lý, điều phối hoạt động nhằm đảm bảo các mục tiêu và thực hiện 03 chức năng bảo tồn, phát triển và hỗ trợ, đáp ứng 7 tiêu chí”, PGS. Nguyễn Văn Vịnh khẳng định.
Ông Jonathan Baker -Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu trực tuyến
Còn nhiều thách thức trong bảo tồn và phát triển
Thách thức lớn đối với các khu dự trữ trên thế giới trong đó có Langbiang, theo Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, đó là đối mặt với môi trường như mất sinh cảnh, sự xuất hiện của các loài xâm lấn, đến tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu. Ông cũng cho rằng, việc quản lý phát triển du lịch và tăng trưởng kinh tế một cách bền vững, đồng thời đảm bảo cộng đồng địa phương tiếp tục được hưởng lợi, vẫn là thách thức không nhỏ. Một yếu tố không kém phần quan trọng là tăng cường sự phối hợp giữa các các bên liên quan, và bảo đảm tiếng nói của người dân địa phương luôn đóng vai trò trung tâm trong quá trình ra quyết định và quản lý tài nguyên. “UNESCO cam kết đồng hành cùng Langbiang và mạng lưới các Khu DTSQ rộng lớn hơn của Việt Nam trong việc ứng phó với thách thức này”, ông Jonathan Baker khẳng định.
Các nhà khoa học tham gia nhiều ý kiến thiết thực cho Hội thải
Góp phần khai thác, phát huy giá trị danh hiệu Khu DTSQTG ở Việt Nam, trong đó có Langbiang, ThS. Vũ Thục Hiền-Thư ký Ủy ban Quốc gia Con người và sinh quyển (MAB) Việt Nam nêu nội dung phát triển nhãn sinh thái. Qua đúc kết những bài học từ các quốc gia như Đức, Indonesia, Ethiopia, Canada, Estonia, Tây Ban Nha, Hàn Quốc, Ma Rốc… Nhãn sinh thái có tác dụng tiếp thị cho các sản phẩm dịch vụ địa phương tại Khu DTSQ, tăng hiểu biết của cộng đồng, phát triển kinh tế, góp phần thúc đẩy chức năng bảo tồn đa dạng sinh học, đóng góp cho các mục tiêu phát triển bảo vệ và định hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Bài học cho Việt Nam là: Hoàn thiện chính sách, quy định, trình tự cụ thể; Đẩy mạnh tiếp thị sản phẩm, dịch vụ thông qua nhãn hiệu; Tăng cường liên kết giữa DN và hộ gia đình; Truyền thông, quảng bá về Khu DTSQ và nâng cao vai trò của cộng đồng…
Ý kiến đến từ lãnh đạo Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà và Hiệp hội Du lịch Lâm Đồng
Đơn vị có nhiều thành tựu nghiên cứu khoa học tại Khu DTSQTG Langbiang là Viện Sinh thái học Miền Nam (AIT). Cụ thể trong 10 năm qua, Viện đã có 02 đề tài cấp nhà nước, 05 đề tài cấp tỉnh, hợp tác với 20 đối tác quốc tế và công bố 70 bài báo cáo trên tạp chí khoa học chuyên ngành, trên 100 loài thực vật và trên 20 loài động vật…Từ những thành tựu đạt được, PGS.TS. Lưu Hồng Trường đã nêu một số định hướng nghiên cứu khoa học về sinh thái học, bảo tồn đa dạng sinh học, sử dụng bền vững tài nguyên sinh học.
Văn hóa cồng chiêng của cư dân bản địa-những chủ nhân góp phần quan trọng bảo tồn phát triển Khu DTSQTG Langbiang
Góp phần làm sáng tỏ hơn về hiệu quả của mối quan hệ tương hỗ phát triển để bảo tồn, bảo tồn để phát triển khu dự trữ, nhiều nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nhân cũng nêu những kiến giải xác đáng tại hội thảo. Như PGS.TS. Nguyễn Văn Hiền-Chủ tịch Ủy ban quốc gia MAB Việt Nam, TS. Lê Bửu Thạch-Viện Sinh thái học Miền Nam, ông Phạm Trọng Phu-đại diện Tổ chức SNV, TS. Lương Văn Dũng-Trường Đại học Đà Lạt, TS. Nguyễn Văn Hương-nguyên Giám đốc Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà, ông Nguyễn Ngọc Phúc-Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng …