Đề án Phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 được triển khai thí điểm 7 mô hình ở vùng ĐBSCL. Trong vụ hè thu 2024, đề án triển khai 4 mô hình ở thành phố Cần Thơ, tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng với tổng diện tích 196ha.
Qua tính toán, tại Cần Thơ, vụ hè thu 2024 cho kết quả giảm phát thải nhiều nhất (do thu gom ra khỏi đồng và áp dụng tưới ngập khô xen kẽ). Cụ thể, mô hình thí điểm đã giúp giảm đến 12 tấn CO2e/ha so với phương pháp để nước ngập liên tục và vùi rơm trên đồng; giảm 5 tấn CO2e/ha so với mô hình có áp dụng tưới nước ngập khô xem kẽ trong hợp tác xã nhưng vùi rơm trên đồng; giảm 2 tấn CO2e/ha so với mô hình để nước ngập liên tục nhưng đã thu rơm ra khỏi đồng.
Thu hoạch lúa tại mô hình thí điểm Đề án Phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Cần Thơ
Tại Sóc Trăng, mô hình thí điểm áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải có lượng khí phát thải 9.505kg CO2e/ha/vụ, trong khi đó ngoài mô hình không áp dụng quy trình phát thải 13.501kg CO2e/ha/vụ. Như vậy, chênh lệch phát thải trong và ngoài mô hình là 3.996kg CO2e/ha/vụ.
Tại Trà Vinh, trung bình 2 mô hình thí điểm áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải có lượng khí phát thải 7.610kg CO2e/ha/vụ, trong khi đó ngoài mô hình không áp dụng quy trình phát thải 13.065kg CO2e/ha/vụ. Chênh lệch phát thải trong và ngoài mô hình là 5.454kg CO2e/ha/vụ.
Theo Cục Trồng trọt (NN&PTNT), mô hình thí điểm Đề án Phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại thành phố Cần Thơ đã thu hoạch xong, năng suất đạt 64 tạ/ha, cao hơn năng suất ngoài mô hình 7 tạ/ha. Ở tỉnh Trà Vinh thí điểm 2 mô hình. Mô hình thứ nhất đã thu hoạch, cho năng suất đạt 61 tạ/ha, cao hơn năng suất ngoài mô hình 2 tạ/ha. Mô hình thứ hai ở Trà Vinh và mô hình ở tỉnh Sóc Trăng đang thu hoạch. Ước tính, 4 mô hình thí điểm trong vụ hè thu 2024 đạt 64,52 tạ/ha, cao hơn năng suất ngoài mô hình khoảng 4,63 tạ/ha, sản lượng lúa giảm phát thải là 1.262 tấn.
Đối với vụ thu đông 2024, đã có 3 mô hình (Đồng Tháp, Kiên Giang, Cần Thơ) được gieo sạ với tổng diện tích 140ha. Ước tính năng suất trung bình đạt 63,34 tạ/ha và sản lượng đạt 157 tấn, dự kiến thu hoạch từ giữa tháng 9 đến cuối tháng 10 năm 2024.
Về lợi nhuận, tại Cần Thơ, tổng chi phí sản xuất lúa diện tích áp dụng trong mô hình cao hơn so với chi phí ngoài mô hình là 5% nhưng lợi nhuận trong mô hình cao hơn so với ngoài mô hình 20%. Tại các địa phương còn lại, tổng chi phí sản xuất lúa diện tích áp dụng trong mô hình thấp hơn so với chi phí ngoài mô hình từ 14 - 20% nhưng lợi nhuận trong mô hình cao hơn so với ngoài mô hình từ 12 - 20%.
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh, trong giai đoạn thí điểm hiện nay, Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp không phải để bán tín chỉ carbon. Đề án chủ yếu tập trung vào việc giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận cho người dân. Cụ thể, Đề án có nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng phương thức sản xuất, nông dân liên kết được với doanh nghiệp, có đầu vào và đầu ra, có cách làm để giảm chi phí tốt nhất, tăng lợi nhuận cao nhất, chứ không phải bán tín chỉ carbon.
Theo Thứ trưởng, mặc dù không bán tín chỉ carbon nhưng ở giai đoạn thí điểm, Đề án sẽ thực hiện việc chi trả thí điểm tín chỉ carbon cho người dân trồng lúa. Theo kế hoạch, việc chi trả được triển khai vào giữa hoặc cuối năm 2025, để có khoản tăng thêm thu nhập cho nông dân, từ đó khuyến khích nhân dân tham gia Đề án.