Với chủ đề “Chung tay quản lý đất bền vững - Di sản của chúng ta, tương lai của chúng ta”, Ngày Quốc tế chống sa mạc hóa và hạn hán năm 2024 nhằm mục đích nâng cao nhận thức của cộng đồng xung quanh các vấn đề về hạn hán, sa mạc hóa; khuyến khích thực hiện Công ước chống sa mạc hóa tại các quốc gia bị tác động nghiêm trọng bởi hạn hán và sa mạc hóa.
Đồng thời, tập trung tìm cách huy động mọi thành phần trong xã hội hỗ trợ quản lý đất đai bền vững, cùng nhau hành động để các thế hệ mai sau có thể tiếp cận các nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng. Việc quản lý bền vững tài nguyên đất và nước là cần thiết để tăng cường sản xuất lương thực, bảo tồn hệ sinh thái, cải thiện chất lượng đất, nước; tăng cường khả năng phục hồi của cộng đồng nông thôn trước các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt.
Phòng, chống sa mạc hóa và hạn hán
Hạn hán, sa mạc hóa là vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng đến an ninh sinh thái của hành tinh, ảnh hưởng đến công cuộc xóa đói giảm nghèo, ổn định kinh tế - xã hội và phát triển bền vững toàn cầu.
Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã từng cảnh báo, sa mạc hóa ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực của cuộc sống, đặc biệt là môi trường, sinh kế của người dân. Sa mạc hóa khiến đồng bằng bị ngập lũ, đất bị xâm nhập mặn, suy giảm chất lượng nước và phù sa của các sông, hồ. Khoảng 50 triệu người có thể phải di dời trong vòng 10 năm tới do sa mạc hóa.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, hạn hán đang gây ảnh hưởng đến gần 56 triệu người trên toàn cầu, 40% dân số bị khan hiếm nước, khoảng 700 triệu người có nguy cơ phải di cư vào năm 2030 do hạn hán. Hạn hán cũng là mối nguy hại nghiêm trọng với gia súc và cây trồng; là một trong những nguyên nhân gây ra 80 - 90% các thảm họa thiên nhiên được ghi nhận trong 10 năm qua.
Sa mạc hóa là giai đoạn cuối của suy thoái đất. Gần 3/4 diện tích đất không có băng của hành tinh đã bị suy thoái do các hoạt động của con người để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về thực phẩm, nguyên liệu thô, giao thông và nhà ở. Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng bởi hạn hán, thoái hóa đất và cồn cát di động theo mùa gió.
Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam có khoảng 400ha sa mạc tự nhiên. Mặc dù không phải quốc gia trọng điểm về sa mạc hóa nhưng tại Việt Nam, suy thoái đất đã và đang diễn ra âm thầm. Việt Nam xuất hiện hiện tượng sa mạc hóa cục bộ ở các dải cát hẹp trải dài dọc theo bờ biển miền Trung, từ Quảng Bình đến Bình Thuận - là nơi có diện tích sa mạc hóa lớn nhất cả nước với khoảng 419.000ha.
Nhận thức rõ vấn đề và cùng chung trách nhiệm với cộng đồng quốc tế, Chính phủ Việt Nam luôn nỗ lực cam kết thực hiện các khung hành động, chương trình hành động quốc gia về phòng, chống sa mạc hóa. Cục Lâm nghiệp đã xây dựng Kế hoạch khô hạn quốc gia; điều chỉnh, cập nhật Chương trình hành động quốc gia về phòng chống sa mạc hóa giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn 2030 và Đề án xác định mục tiêu tự nguyện cân bằng suy thoái đất quốc gia giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), để khôi phục và nâng cao khả năng phục hồi hệ sinh thái, cần ưu tiên trước hết đối tượng phụ nữ và thanh niên. Đây là những người có vai trò quan trọng trong vấn đề bảo vệ sức khỏe đất đai và chịu thiệt hại nặng nề do suy thoái đất. Nguyên tắc này cũng đảm bảo rằng việc phục hồi đất dựa trên cơ sở khoa học và lấy con người làm trung tâm, phấn đấu vì một thế giới không suy thoái đất, cho các thế hệ hiện tại và tương lai.