Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) mời gọi các nhà doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tài chính xanh và công nghệ tín chỉ carbon; công nghệ cơ giới hóa chính xác và tiết kiệm tài nguyên; kinh tế tuần hoàn và công nghệ xử lý phụ phẩm.
Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Việt Nam đang thí điểm cơ chế chi trả tín chỉ carbon. Đây là thị trường mới mẻ với doanh thu tiềm năng từ việc giảm phát thải. Việt Nam mong muốn các tập đoàn tài chính Nhật Bản như Green Carbon tham gia thiết lập hệ thống đo đếm - báo cáo - thẩm định (MRV) minh bạch và hiệu quả, đảm bảo tín chỉ carbon lúa gạo Việt Nam đạt chuẩn giao dịch quốc tế.
Việt Nam đặt mục tiêu đến cuối năm 2026 sẽ sản xuất được khoảng 350.000 ha đến 400.000 ha lúa chất lượng cao phát thải thấp. Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam sẽ ưu tiên lựa chọn và triển khai thí điểm ngay các mô hình công nghệ của Nhật Bản trong vụ Đông Xuân 2025 - 2026 tại các vùng nguyên liệu trọng điểm của Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh. Vì vậy, mong muốn nhà đầu tư Nhật Bản tham gia thí điểm cùng Việt Nam ngay từ vụ lúa Đông Xuân 2025 – 2026. Sau thí điểm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương sẽ tạo cơ chế tốt nhất để mời gọi các nhà đầu tư; hình thành khung pháp lý, chính sách hỗ trợ cho chương trình hợp tác.
Quang cảnh hội nghị
Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh được ví là cuộc cách mạng nông nghiệp lần thứ 3 của Việt Nam nhằm tổ chức lại sản xuất lúa theo hướng hiện đại, bền vững; giảm phát thải khí nhà kính 15 – 20%; tăng thu nhập cho nông dân từ 10 – 15%; giảm thất thoát sau thu hoạch dưới 10%; hình thành thương hiệu và chuỗi giá trị “gạo xanh – gạo phát thải thấp”.
Cuộc cách cách mạng nông nghiệp lần thứ 3 không chỉ về năng suất mà còn phải xanh hơn, ít phát thải hơn và giá trị hơn; kiến tạo hệ sinh thái sản xuất mới: tổ chức nông dân (hợp tác xã) – liên kết chuỗi giá trị lúa gạo giảm phát thải – chuyển đổi số - thị trường carbon. Cốt lõi của cuộc cách mạng là tạo ra giá trị kinh tế - xã hội - môi trường cùng lúc.
Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành 2 quy trình: quy trình canh tác lúa giảm phát thải và đo đạc, báo cáo và thẩm định/xác minh khí phát thải (MRV). Sau khi triển khai thí điểm trên 11 điểm với trên 543 ha của 355 hộ tham gia cho thấy kết quả năng suất tăng trung bình 5,12 tạ/ha, thực hiện rút nước thành công 2 – 3 lần/vụ, kết quả đo đếm phát thải giảm 3,7 tấn CO2e/ha/vụ…
Đến nay đã có 354.800 ha khai quy trình canh tác bền vững, giảm phát thải tại 6 tỉnh, thành; giảm lượng giống gieo sạ 70 – 100 kg/ha; 400 trong tổng số 620 hợp tác xã tham gia giai đoạn 1; hình thành chuỗi gạo xanh như Trung An, Tân Long…
Theo ông, hợp tác FDI với Nhật Bản lần này hướng tới xây dựng một hệ sinh thái sản xuất lúa gạo hiện đại. Hệ sinh thái đó bao gồm tổ chức nông dân theo mô hình hợp tác xã, liên kết chuỗi giá trị lúa gạo giảm phát thải, chuyển đổi số và tham gia thị trường carbon. Mục tiêu là tạo lập một chuỗi giá trị khép kín từ giống, sản xuất, thu hoạch, chế biến đến tiêu thụ, một mô hình tiên tiến mà nhiều quốc gia đang theo đuổi.
Tại hội nghị, đại diện các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng lúa gạo Việt Nam đề xuất nội dung mời gọi nhà đầu tư Nhật Bản tham gia Đề án 1 triệu ha lúa trong một số lĩnh vực: đào tạo, tập huấn nguồn nhân lực (cán bộ thực hiện báo cáo MRV); doanh nghiệp Nhật Bản tham gia sử dụng công nghệ nén rơm để cung cấp cho các nhà máy điện sinh khối; đầu tư hạ tầng khép kín để giải quyết nguồn nước, áp dụng kỹ thuật canh tác lúa ngập khô xen kẽ trong canh tác lúa; kêu gọi đầu tư nhà máy lúa gạo ở Cà Mau; đầu tư máy móc thiết bị để phục vụ công đoạn trong các tiêu chí giảm phát thải (đưa rơm ra khỏi đồng ruộng)…