Chia sẻ tại tọa đàm, chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam chia sẻ, Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 8/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023 - 2025 và các năm tiếp theo có cách tiếp cận mới. Đây không phải là một phong trào thi đua, khuyến khích mà là chương trình hành động quốc gia, đặt chỉ tiêu cụ thể; triển khai trên toàn tuyến, từ các Bộ, ngành, đến địa phương, doanh nghiệp... để hướng dẫn người dân.
Ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh, không phải vì thiếu mà chúng ta mới cần tiết kiệm điện mà điều quan trọng là nguồn cung về điện phải ổn định. Trong những năm tiếp theo, Chính phủ phải chủ động có các giải pháp về công tác giáo dục công dân nâng cao nhận thức, coi điện là tài nguyên quý giá, để làm sao ý thức tiết kiệm điện như nét văn hóa tự trọng của mỗi người.
Cùng quan điểm, ông Hà Đăng Sơn, Chuyên gia năng lượng cho rằng: Vấn đề đầu tiên trong tiết kiệm điện liên quan đến nhận thức bởi thói quen được xây dựng qua quá trình lâu dài chứ không phải thông qua những phong trào mang tính chất ngắn hạn. Đây cũng là lý do Chính phủ, Bộ Công Thương liên tục đưa ra những yêu cầu, chỉ thị, hướng dẫn trong câu chuyện tạo ra thói quen, nhận thức mới của người tiêu dùng từ các hộ gia đình tới các doanh nghiệp.
Ảnh minh họa
Tại tọa đàm, các khách mời thống nhất cho rằng: để bảo đảm điện năng cho sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân, việc thúc đẩy đầu tư cho sản xuất điện, tăng cường năng lực nguồn điện, phát điện vẫn là chưa đủ mà còn một vế đặc biệt quan trọng là sử dụng điện một cách hiệu quả, bền vững và tiết kiệm.
Việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả càng trở nên cấp bách và quan trọng hơn trong bối cảnh hiện nay khi nguồn cung điện đang gặp nhiều thách thức do tình trạng thủy văn đảm bảo phát điện của các nhà máy thủy điện diễn biến theo chiều hướng bất lợi bởi biến đổi khí hậu; những nguồn điện mới gặp nhiều khó khăn trong mở rộng đầu tư; còn nguồn điện gió, điện mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác vận hành không ổn định. Trên thực tế, tổng thể các khâu, từ cấp phát, điều tiết, phân phối cho tới việc sử dụng điện còn có những bất cập, chưa hợp lý ở một số nơi, dẫn tới những hệ lụy đối với đời sống dân sinh và hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Liên quan các chế tài về tiết kiệm điện, ông Hà Đăng Sơn cho biết, Việt Nam đã có đầy đủ Luật, nghị định, thông tư, một loạt quy định… nhưng có sự khác biệt tại các địa phương trong triển khai những quy định này. Có những địa phương quan tâm, thực sự thúc đẩy thì việc tiết kiệm điện đạt hiệu quả cao; ngược lại, có nhiều địa phương, do nhiều vấn đề an sinh xã hội, mong muốn thu hút đầu tư… vẫn tồn tại những doanh nghiệp sử dụng năng lượng không hiệu quả, dùng công nghệ lạc hậu, gây lãng phí năng lượng lớn.
Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công Thương) chia sẻ, Bộ Công Thương đã chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thỏa thuận với các khách hàng sử dụng điện lớn về dịch chuyển công suất đỉnh của phụ tải điện ra khỏi giờ cao điểm của hệ thống, thỏa thuận về cắt giảm công suất đỉnh tại những thời điểm hệ thống có nguy cơ thiếu điện. Tuy nhiên, việc quản lý nhu cầu phụ tải đang thiếu chế tài.
Do đó, trong Luật Điện lực (sửa đổi) sắp tới, cần có cơ chế về chế tài, cũng như cơ chế khuyến khích cho các khách hàng đồng hành với những chương trình tiết kiệm điện, chương trình điều chỉnh phụ tải điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Bởi chúng ta vừa khuyến khích vừa cần có chế tài xử phạt những đơn vị không thực hiện hoặc thực hiện không nghiêm các quy định pháp luật về tiết kiệm điện.