Cây chôm chôm hiện là một trong những cây trồng chủ lực của đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) với tổng diện tích trên 7.400ha. Theo Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2021, diện tích trồng chôm chôm cho sản phẩm trên 6.700ha, tổng sản lượng ước trên 117 nghìn tấn, tập trung tại các tỉnh như Bến Tre, Tiền Giang, Vĩnh Long và Trà Vinh.
Trong đó, tỉnh Bến Tre có khoảng 5.300ha chôm chôm, chiếm khoảng 70% diện tích chôm chôm của cả vùng ĐBSCL. Ngoại trừ đợt trồng bị ảnh hưởng của hạn mặn 2019 - 2020, hàng năm chôm chôm Bến Tre có năng suất khoảng 21,9 tấn/ha.
Quả chôm chôm ngoài việc tiêu thụ trực tiếp còn được chế biến thành mứt chôm chôm. Trong quá trình chế biến, vỏ quả bị loại bỏ và thường đổ thải trực tiếp ra môi trường. Theo ước tính từ một cơ sở sản xuất mứt chôm chôm, 2 tấn chôm chôm được chế biến sẽ thải ra 500 - 600kg vỏ. Qua mỗi mùa tết, lượng vỏ quả bỏ đi có thể lên đến vài chục tấn.
Đa phần vỏ chôm chôm bị thải bỏ trong quá trình chế biến
Hiện tỉnh Bến Tre có nhiều cơ sở sản xuất mứt chôm chôm nên lượng phế thải này tương đối lớn. Nếu không được quan tâm đúng mức phần phế thải này có thể trở thành nguồn gây ô nhiễm nguồn nước và môi trường sống xung quanh, tác động tiêu cực đến sức khỏe người dân. Do đó, việc tận dụng tốt nguồn vỏ chôm chôm để phục vụ cho sản xuất nông nghiệp có ý nghĩa quan trọng cả về kinh tế và môi trường.
Theo bà Lương Thị Hồng Nguyên, công tác tại dự án ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu (AMD) Bến Tre, vỏ chôm chôm là nguyên liệu giàu photpho, kali và một số thành phần khoáng khác có lợi cho cây trồng. Cuối năm 2018, AMD Bến Tre phối hợp với cơ sở sản xuất mứt chôm chôm và nhóm giảng viên trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu xây dựng quy trình xử lý vỏ chôm chôm kết hợp phế phẩm nông nghiệp như mụn dừa, mụn cưa… thành sản phẩm hữu cơ, và đã triển khai thành công ở cơ sở sản xuất mứt chôm chôm tại huyện Châu Thành.
Th.S Nguyễn Thành Nho, chủ nhiệm dự án cho biết, các giá trị dinh dưỡng như photpho và kali được cố định tốt trong sản phẩm, với hàm lượng khá cao, góp phần làm tăng giá trị của phân hữu cơ được sản xuất. Ngoài ra, để tăng thêm giá trị trong sản xuất nông nghiệp, nhóm nghiên cứu kiến nghị bổ sung thêm một lượng phân vô cơ như urê vào đống ủ để tăng lượng đạm cho cây trồng, đồng thời góp phần cung cấp dinh dưỡng cho men vi sinh phát triển trong suốt thời gian thực hiện quy trình sản xuất phân hữu cơ.
Qua triển khai, phân bón từ vỏ chôm chôm làm cho đất tơi xốp hơn, cây phát triển bình thường so với việc bón phân hóa học trước đây, ngoài ra còn tiết kiệm được một lượng phân bón đáng kể.
Bà Lương Thị Hồng Nguyên chia sẻ, thời gian tới, AMD Bến Tre và các hộ sản xuất chôm chôm sẽ phối hợp nghiên cứu để tiếp tục cải tiến chất lượng, quy trình sản xuất phân hữu cơ trên, từ đó dần mở rộng áp dụng cho nhiều hộ dân khác trong và ngoài vùng.