Thông qua chủ đề "Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá" của Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2024, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) muốn nhấn mạnh mối quan hệ rõ ràng giữa việc gia tăng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá trong giới trẻ với việc dễ dàng tiếp cận thuốc lá thông qua quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị, đặc biệt trên các nền tảng kỹ thuật số trong giới trẻ.
Theo WHO, trên toàn cầu ước tính có khoảng 19 triệu thanh thiếu niên từ 13 – 15 tuổi (13 triệu bé trai và 6 triệu bé gái) đang hút thuốc lá, trong đó có khoảng 5 triệu thanh thiếu niên hút thuốc lá sống ở khu vực Đông Nam Á. Đáng chú ý trong đó là tỷ lệ rất cao trẻ em từ 13 – 15 tuổi đang sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Tại Việt Nam, Bộ Y tế cho biết, báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm, từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023. Tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên giảm, trong đó nhóm 13 - 15 tuổi giảm từ 2,5% năm 2014 xuống còn 1,9% năm 2022. Tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động cũng giảm đáng kể cả ở các hộ gia đình, nơi cộng cộng và nơi làm việc.
Tăng cường thực thi công tác phòng chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá mới
Tuy nhiên, những thành tựu này có nguy cơ bị phá bỏ bởi việc gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt là trong giới trẻ. Cụ thể, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13 - 17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13 - 15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023.
Do đó, để tiếp tục tăng cường thực thi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá, Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh, thành phố phối hợp, chỉ đạo tổ chức các hoạt động tăng cường thực thi Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá; hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5), Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 - 31/5.
Theo đó, các địa phương cần nghiêm túc tổ chức thực hiện Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá và Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá đến năm 2030. Cần đưa chỉ tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương theo từng thời kỳ; lồng ghép hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án khác của địa phương.
Bên cạnh đó, các tỉnh, thành phố cần kiện toàn Ban chỉ đạo Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá; phân công trách nhiệm cụ thể của các thành viên Ban chỉ đạo; ban hành quy định về chức năng nhiệm vụ, cơ chế phối hợp giữa các Sở, ban ngành, tổ chức đoàn thể để bảo đảm triển khai có hiệu quả công tác phòng chống tác hại thuốc lá.
Đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về phòng chống tác hại thuốc lá; tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra liên ngành theo chuyên đề về phòng chống tác hại thuốc lá theo phân cấp; đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho lực lượng thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá...