Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng làm thay đổi mặt bằng đô thị, bê tông hóa làm giảm khả năng thấm nước và thoát nước tự nhiên; đồng thời làm tăng tốc độ dòng chảy bề mặt khi mưa lớn. Mặt khác, biến đổi khí hậu dẫn đến hiện tượng thời tiết cực đoan, mưa bão, lũ lụt xảy ra với lưu lượng lớn và khó dự báo hơn đã khiến hệ thống thoát nước quá tải, ngập úng cục bộ xảy ra thường xuyên hơn.
Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2022, Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan, địa phương có vùng đô thị lớn như: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh... rà soát, đánh giá thực trạng thoát nước, ngập úng đô thị để có phương án, giải pháp hiệu quả chống ngập úng đô thị nhằm ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu.
Các bước rà soát đang được Bộ triển khai đồng thời với việc xem xét ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn cụ thể liên quan đến giải pháp thoát nước mưa bền vững.
Đảm bảo công tác thoát nước bền vững, chống ngập hiệu quả
Theo Bộ Xây dựng, việc quản lý thoát nước được thực hiện theo quy định, từ quy hoạch, thiết kế, đầu tư xây dựng đến quản lý, vận hành hệ thống thoát nước. Về cơ bản, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật được ban hành đầy đủ.
Đến nay, 23/63 tỉnh, thành phố đã phê duyệt quy hoạch chuyên ngành thoát nước. Trong đó, 5/5 thành phố trực thuộc Trung ương là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ đã phê duyệt quy hoạch chuyên ngành thoát nước theo quy định của Luật Quy hoạch đô thị.
Hiện nay, Bộ Xây dựng đang sửa đổi, thay thế các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về các công trình hạ tầng kỹ thuật; về thoát nước - mạng lưới bên ngoài và công trình, trong đó có yêu cầu phải thích ứng với biến đổi khí hậu, khuyến khích các đô thị áp dụng hệ thống thoát nước bền vững.
Thời gian qua, Bộ đã hỗ trợ các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long lập quy hoạch thoát nước có lồng ghép các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu tại 3 đô thị: Cà Mau, Rạch Giá, Long Xuyên; thiết kế và xây dựng thí điểm xử lý 3 điểm ngập úng cục bộ theo mô hình thoát nước mưa đô thị bền vững. Giải pháp này bước đầu thu được những đánh giá và kinh nghiệm phù hợp với các đô thị nói chung.