Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang tác động ngày càng tiêu cực và khó dự báo, vấn đề an ninh nguồn nước tiếp tục trở thành mối quan tâm đặc biệt của nhiều quốc gia. Không nằm ngoài số đó, Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức lớn, cần thiết phải xây dựng định hướng, mục tiêu và các giải pháp để đảm bảo cho quá trình phát triển bền vững.
Một số thách thức về nước tại Việt Nam bao gồm: thiếu nước do lượng phân bố không đều theo không gian và thời gian; hệ thống trữ nước, điều tiết, phân phối nước phát huy hiệu quả chưa cao và nhu cầu sử dụng nước ngày càng gia tăng; tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và hiện tượng thời tiết cực đoan làm gia tăng các loại hình thiên tai như bão, lũ, mưa lớn, hạn hán, xâm nhập mặn đe dọa nguồn nước ngọt của các sông, nước dưới đất. Ô nhiễm nguồn nước từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt ngày càng gia tăng, có nơi đến mức báo động; ô nhiễm còn xuất phát từ vấn đề xâm nhập mặn, hạn hán kéo dài dẫn đến tình trạng có nước nhưng không sử dụng được hoặc phải tăng chi phí để xử lý nước.
Quang cảnh hội thảo
Theo số liệu được chia sẻ tại hội thảo, trong vòng 50 năm qua, nhu cầu nước của Việt Nam đã tăng gấp 3 lần. Trong khi đó, tổng lượng nước mặt trung bình hàng năm khoảng 830 tỷ mét khối, nhưng 63% nguồn nước mặt tạo ra bởi các lưu vực sông nằm ngoài lãnh thổ (sông Cửu Long, sông Hồng).
Theo Ngân hàng Thế giới, giá trị sử dụng nước của Việt Nam rất thấp, chỉ tạo ra 2,37 USD/m3 nước, bằng khoảng 1/10 so với mức trung bình toàn cầu là 19,42 USD. Tỷ lệ thất thoát nước trong cấp nước sinh hoạt đô thị, nông thôn còn cao (20 - 25%), trong thủy lợi khoảng 30%. Ngoài ra, vấn đề điều tiết nước hay bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn sinh thủy cho các lưu vực sông; năng lực khai thác công trình thủy lợi chưa đáp ứng yêu cầu.
Thông qua hội thảo lần này, ông Nguyễn Đức Hải mong muốn, các chuyên gia Việt Nam tăng cường hợp tác cùng cộng đồng khu vực và quốc tế để bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia, giảm bất đồng về khai thác, từ đó sử dụng bền vững nước.
Các vấn đề liên quan an ninh và mất an ninh nguồn nước dựa trên các hướng giải quyết từ khoa học để xây dựng hòa bình đã được đề cập, phân tích, làm rõ tại hội thảo. Sự kiện cũng góp phần củng cố mối quan hệ giữa cộng đồng khoa học và cộng đồng liên minh các nghị viện nhằm ủng hộ khoa học và hòa bình thế giới.
Bí thư Tỉnh ủy Bình Định Hồ Quốc Dũng đánh giá, hội thảo có ý nghĩa quan trọng và chất lượng cao về mặt học thuật trong bối cảnh hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển đang đối mặt với những thách thức lớn. Hy vọng rằng, sau hội thảo này, các chuyên gia, nhà khoa học sẽ quay trở lại Bình Định, không chỉ để tham dự các cuộc gặp gỡ khoa học mà còn hỗ trợ, giúp đỡ Bình Định phát triển khoa học, giáo dục và các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác để tỉnh thật sự trở thành một điển hình phát triển bền vững dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ.
Hội thảo "Khoa học vì hòa bình" diễn ra đến ngày 13/9 với 9 phiên thảo luận xoay quanh một số vấn đề như: các chương trình quan sát trái đất để giám sát nguồn nước; phương pháp tiếp cận dựa trên quyền con người đối với an ninh nguồn nước và hòa bình; đổi mới công nghệ xử lý nước nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước; thúc đẩy an ninh nguồn nước thông qua khoa học cộng đồng; ngoại giao khoa học và khoa học dự đoán.