Tại hội thảo, Bí thư Thành ủy thành phố Cần Thơ Nguyễn Văn Hiếu cho biết, biến đổi khí hậu (BĐKH), thời tiết cực đoan, nước biển dâng, nguồn nước ngầm suy giảm và sự hình thành nhiều đập thủy điện ở khu vực thượng nguồn sông Mê Kông đã khiến vùng ĐBSCL đối mặt với sụt lún, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước cho sản xuất và sinh hoạt. Những thách thức mà vùng ĐBSCL đã và đang đối mặt không chỉ ảnh hưởng tới vùng mà còn ảnh hưởng đến cả quốc gia. Do đó, cấp thiết phải có giải pháp, căn cơ kịp thời để ứng phó hiệu quả với BĐKH.
Với vai trò là đô thị trung tâm của vùng ĐBSCL, thành phố Cần Thơ đã chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan và cộng đồng để chung tay, quyết tâm tìm giải pháp ứng phó hiệu quả với BĐKH tại khu vực và cả nước.
Cần có giải pháp cấp thiết bảo vệ vùng đồng bằng sông Cửu Long trước biến đổi khí hậu
Theo ông Tăng Hữu Phong, Tổng biên tập Báo Sài Gòn giải phóng, những năm qua, ĐBSCL đã đóng góp khoảng 18% GDP toàn quốc, với hơn 94% tổng lượng gạo xuất khẩu, gần 60% kim ngạch xuất khẩu thủy sản và 70% sản lượng trái cây của cả nước. Mặc dù là vùng trọng yếu về an ninh lương thực của quốc gia nhưng ĐBSCL lại là vùng đất dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu; ảnh hưởng của hạn hán, xâm nhập mặn, nguồn nước ngầm suy giảm, cộng với việc nhiều công trình thủy điện hình thành ở thượng nguồn sông Mê Kông… khiến cho vùng phải đối mặt với sụt lún, sạt lở đất, thiếu nước cho sản xuất, sinh hoạt…
Theo dự báo, mức độ tác động và những con số thiệt hại do BĐKH gây ra với ĐBSCL sẽ còn tăng lên, vì vậy, các đại biểu đã tập trung thảo luận, chia sẻ những thách thức của vùng ĐBSCL có liên quan đến hạn hán, xâm nhập mặn, nguồn nước ngầm suy giảm, sụt lún, sạt lở đất, thiếu nước sản xuất, sinh hoạt; từ đó đưa ra giải pháp trước mắt và lâu dài để bảo vệ nguồn nước, phát triển kinh tế tuần hoàn gắn với phát triển kinh tế nông nghiệp… góp phần giúp vùng ĐBSCL phát triển nhanh và bền vững trong tương lai.
PGS.TS. Lê Anh Tuấn, giảng viên cao cấp khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên, trường Đại học Cần Thơ đề xuất, để đối phó với vấn đề hạn, mặn ở vùng ĐBSCL, trước mắt cần thường xuyên cập nhật theo dõi tình hình diễn biến thời tiết, quan trắc, điều chỉnh thời vụ và sử dụng nước tiết kiệm; đẩy mạnh phát triển mô hình thuận thiên một cách thông minh. Về chiến lược lâu dài, cần giảm diện tích lúa chuyển sang thủy sản rau màu và cây ăn trái, tiết kiệm nước, khuyến khích sử dụng nước tuần hoàn; phục hồi khả năng hấp thụ và lưu trữ nước tự nhiên ở các vùng trũng, xây dựng công trình hồ chứa, đầu tư vật dụng chứa nước mưa, xây dựng nhà máy xử lý nước mặn thành nước ngọt, hạn chế khai thác nước ngầm...
Viện trưởng Viện Khoa học và Thủy lợi miền Nam Trần Bá Hoằng nhận định, ĐBSCL không thiếu nước trong mùa khô nhưng vấn đề ở đây là làm sao giữ nước để sử dụng. Để giải quyết vấn đề này, cần trữ nước trong hệ thống kênh, rạch các cấp của hệ thống thủy lợi, trữ nước trong mương vườn, trữ nước trên ruộng...; hình thành các ô thủy lợi hoàn thiện, đồng bộ để chủ động cấp nước, tiêu thoát nước, trữ nước, đáp ứng được các yêu cầu hiện đại hóa trong sản xuất; xây dựng công trình kiểm soát nguồn nước, xâm nhập mặn.
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển kinh tế tuần hoàn, Đại học Quốc gia TPHCM Nguyễn Hồng Quân, để bảo vệ vùng ĐBSCL và thích ứng với BĐKH ở khu vực, cần chú trọng đến vấn đề chuyển đổi kinh tế xanh kết hợp nâng cao sức chịu đựng thiên tai của doanh nghiệp và năng lực thích ứng của cộng đồng. Cụ thể, trong nông - lâm - thực phẩm, ĐBSCL có thể cung cấp nguồn nông sản sạch cho các khu vực đô thị. Mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với phụ phẩm ngành, cùng với đó là phát triển kinh tế số blockchain, truy suất nguồn gốc, chuỗi cung ứng, phục hồi rừng, bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học, các nguồn gene và văn hóa bản địa. Việc trao đổi, mua bán tín chỉ carbon rừng, nông nghiệp cũng là tiềm năng lớn của vùng.