Tại hội thảo, ông David McNaught, Tham tán Chính trị Đại sứ quán Anh tại Việt Nam cho biết: Việt Nam là một trong những nước bị ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu, đặc biệt là trong những năm gần đây Việt Nam đang tích cực giảm tác động biến đổi khí hậu. Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về “Định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” có đưa ra lộ trình phát triển năng lượng tái tạo (NLTT) bền vững. Chính phủ Anh cũng xác định ưu tiên hàng đầu trong phát triển NLTT do vậy Chính phủ Anh cam kết sẽ hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi sang NLTT theo đúng chiến lược và đường lối của Đảng. Chính phủ Anh hoan nghênh kế hoạch của Việt Nam hướng tới hạn chế phát triển điện than cho giai đoạn 2026 - 2030 và tăng cường sử dụng NLTT trong kế hoạch phát triển điện lực sắp tới.
Các đại biểu tham gia hội thảo
Ông Nguyễn Tuấn Tùng, Chủ tịch HĐTV EVNNPT chia sẻ: Những năm gần đây, việc đẩy mạnh sử dụng nguồn điện NLTT đã trở thành xu hướng toàn cầu. Chính phủ Việt Nam đã áp dụng nhiều chính sách và biện pháp thúc đẩy phát triển điện NLTT (mặt trời, gió). Tính đến tháng 10/2020, đã có 6.434MW được đưa vào vận hành (108 nhà máy điện mặt trời với tổng công suất 5.948MW và 13 nhà máy điện gió với tổng công suất 486MW). Sản lượng điện phát của các nhà máy điện NLTT năm 2019 đạt 5,5 tỷ kWh (chiếm 2,3% sản lượng điện toàn hệ thống) đã góp phần bổ sung thêm nguồn điện cho hệ thống điện quốc gia trong bối cảnh hệ thống bị thiếu nguồn cấp, đặc biệt giảm được sản lượng huy động từ các nguồn điện chạy dầu có giá thành rất cao.
Lưới truyền tải điện 500kV, 220kV do EVNNPT quản lý vận hành vẫn luôn đảm bảo vận hành an toàn, ổn định và giải tỏa hết công suất các nguồn điện NLTT được đấu nối trực tiếp vào lưới điện 220kV cũng như công suất của các nguồn điện NLTT được truyền tải từ lưới 110 kV lên lưới 220kV và 500kV qua các TBA và đường dây 220kV, 500kV của EVNNPT.
Thời gian tới, sản lượng điện NLTT hòa lưới sẽ tiếp tục tăng mạnh. Dự kiến, lũy kế đến cuối năm 2020 sẽ có khoảng 7.400MW điện mặt trời và 600MW điện gió; tới cuối năm 2021 sẽ có khoảng 10.400MW điện mặt trời và 3.400MW điện gió phát lên hệ thống điện quốc gia. Thực tế này đặt ra nhiều vấn đề cho lưới truyền tải điện như: mất cân bằng phân bố nguồn và tải, cân bằng công suất, dao động công suất, dao động tần số, sóng hài gia tăng...
Để có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu nối lưới của các nguồn NLTT, EVNNPT sẽ phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư xây dựng cũng như nghiên cứu, tiếp cận những công nghệ mới, hiện đại, học hỏi kinh nghiệm thực tế từ các nước tiên tiến như Anh quốc để đảm bảo giải tỏa hết công suất các nguồn điện NLTT theo yêu cầu.
Chia sẻ tại hội thảo, Tiến sỹ Stephanie Hay, chuyên gia Mạng lưới và đấu nối, Công ty TNEI (Vương quốc Anh) cho rằng, vận hành hệ thống truyền tải điện khi có tỷ trọng NLTT cao thực sự là khó khăn, thách thức lớn, một quá trình cần được hỗ trợ bởi khung pháp lý, chính sách và công nghệ phù hợp.
Theo bà Stephanie Hay, tại Anh, việc nối lưới các nguồn NLTT cũng đã trải qua khó khăn lớn khi mà các nguồn NLTT có nhiều ở miền Bắc Scotland, trong khi các trung tâm phụ tải lớn nằm ở miền Nam nước Anh, hệ thống phân phối từng bị tắc nghẽn do tỷ trọng NLTT đưa vào cao. Vấn đề đặt ra cả trong quy hoạch và vận hành, trong việc dự báo tin cậy sản lượng điện tái tạo và xác định vai trò NLTT trong cân bằng hệ thống. Tại Anh quốc, đơn vị vận hành hệ thống điện quốc gia mua các dịch vụ để cân bằng cung cầu. NLTT quy mô lớn có thể sử dụng để cân bằng hệ thống như cắt giảm công suất khi cung vượt cầu và cơ chế cân bằng đã được mở ra cho các nhà cung cấp nhỏ hơn...
Các đại biểu trao đổi tại hội thảo
Ở khía cạnh khác, bà Hanah Evans, chuyên gia hệ thống điện và phát triển điện gió ngoài khơi đã bổ sung thông tin về cách tiếp cận chính sách, quy định được áp dụng ở Vương quốc Anh nhằm giải quyết những thách thức liên quan đến gia tăng NLTT trên hệ thống truyền tải.
Bà Hanah Evans cho biết, sản lượng phát điện tái tạo tại Anh tăng mạnh trong 20 năm qua. Công suất điện tái tạo tăng chủ yếu nhờ gió và mặt trời. Nước Anh đã dần giải quyết tốt các thách thức với lưới truyền tải điện. Cơ chế thiết lập giá, kiểm soát giá, vai trò điều tiết ngành, cấp phép phân phối, truyền tải... được thực hiện, phân định rõ ràng giữa các cơ quan, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên đóng vai trò quan trọng. Hiện tại, NLTT điện gió ngoài khơi được kỳ vọng là yếu tố thúc đẩy tăng sản lượng điện tái tạo trong tương lai.
Kết thúc hội thảo, ông Lưu Việt Tiến, Phó Tổng giám đốc EVNNPT cảm ơn các đại biểu, cảm ơn Đại sứ quán Anh và các chuyên gia Anh đã chia sẻ thông tin thực tế được áp dụng, những khó khăn, thách thức và cách giải quyết. Ông cho rằng, trong việc này, Việt Nam và Anh quốc có nhiều điểm tương đồng, phải đương đầu với những vấn đề tương tự. Vì vậy, thông tin, kinh nghiệm thực tế mà các chuyên gia cung cấp là rất bổ ích. Hy vọng rằng các đại biểu tham dự có thể học hỏi, lĩnh hội được một số kinh nghiệm quý giá để áp dụng tại Việt Nam.