Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới được triển khai liên tục nhằm thúc đẩy thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Theo đó, các đề tài, dự án của Chương trình sẽ là tài liệu tham khảo đóng góp trực tiếp cho các chuyên đề về cơ sở lý luận về phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Giai đoạn 2016 – 2021, tất cả các đề tài, dự án đều có kết quả công bố trên các tạp chí khoa học công nghệ chuyên ngành, số bài báo công trình được công bố là 152, với 6 bài báo quốc tế. Chương trình đã xây dựng được 208 mô hình, trong đó có 131 mô hình sản xuất và liên kết, 77 mô hình quản lý, môi trường, du lịch trên cơ sở ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ. Số sản phẩm mới là 339 sản phẩm, số kiến nghị, giải pháp, chính sách đã đề xuất là 160.
Ứng dụng khoa học công nghệ trong xây dựng nông thôn mới
Hơn nữa, toàn bộ các mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật đều có sự tham gia đầu tư của doanh nghiệp, với 60% các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm, nhất là đối với các nhóm sản phẩm chủ lực. Các đề tài, mô hình trong quá trình tuyển chọn và thực tế đã chuyển giao được các công nghệ mới, tiên tiến, phù hợp với các vùng miền, tăng hiệu quả sản xuất từ 25% trở lên và góp phần tăng thu nhập cho nông dân từ hơn 20% trở lên.
Đặc biệt, các đề tài, dự án thuộc chương trình thực hiện đều đào tạo, tập huấn chuyển giao công nghệ cho đối tượng chuyển giao và nhận chuyển giao công nghệ ở nông thôn; thực tế đã đào tạo được hơn 11.000 kỹ thuật viên, nông dân.
Chương trình cũng giúp nâng cao năng lực tiếp nhận, duy trì và nhân rộng các quy trình, công nghệ, tiến bộ kỹ thuật tiếp tục được củng cố. Cụ thể, đã tái sử dụng phế phụ phẩm (rơm) hơn 80% diện tích được thu gom, tăng thu nhập thêm từ 500.000 – 800.000 đồng/ha; ứng dụng cơ giới hóa trên 100% diện tích làm đất, thu hoạch, tưới nước trồng lúa; 60% diện tích cấy lúa được cơ giới hóa; áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm trên 19,9% diện tích cây ăn trái; 63,2% diện tích rau màu… Kinh phí của giai đoạn 2016 - 2020 là 585.762 triệu đồng.
Đóng góp ý kiến tại hội nghị, Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia, Bộ Xây dựng Phạm Thị Nhâm nhấn mạnh, Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ triển khai xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 và 2030 là cơ hội để nhận diện, làm rõ đề xuất các giải pháp đối với các làng xã nông thôn chịu tác động đô thị hóa chuyển đổi từ vùng nông thôn sang đô thị. Nhiệm vụ nghiên cứu khoa học cần bảo vệ và duy trì các làng xã thuần nông gắn với văn hóa bản địa và thiên nhiên cần thiết, bảo đảm công bằng xã hội và cân bằng phát triển giữa vùng đô thị hóa cao và vùng nông nghiệp, nông thôn thuần túy.
Theo Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang, khoa học công nghệ có những đóng góp tích cực hiệu quả đối với nông nghiệp nông dân và nông thôn. Thời gian tới, cần tập trung vào một số vấn đề quan trọng của nông thôn mới giai đoạn tới như: tái cơ cấu ngành nông nghiệp; phát triển cơ sở hạ tầng nông nghiệp, nông thôn, nông nghiệp thông minh; giải quyết hiệu quả môi trường; hoàn thiện đồng bộ cơ chế, chính sách đổi mới để thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ trong nông nghiệp, nông thôn…
Lắng nghe ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đánh giá: Nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong xây dựng nông thôn mới phải song hành để chuyển hóa được tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Mỗi đề tài nghiên cứu khoa học trong xây dựng nông thôn mới phải mang yếu tố kinh tế, gắn với thị trường, chi phí đầu vào; chuyển từ đơn giá trị sang tích hợp đa giá trị trên sản phẩm nông nghiệp. Đồng thời, chúng ta không chỉ chuyển giao khoa học công nghệ mà cần chuyển giao tri thức cho người nông dân…